رودرروی کلاب هاوس و دموکراسی – تعامل یا تقابل
- آیا با ورود کلاب هاوس فصل جدیدی در آزادی بیان و دموکراسی در سراسر کشور رقم خورده است؟
- آیا کلاب هاوس می‌تواند به نقطه عطفی در تاریخ دموکراسی کشور تبدیل شود؟
- آیا کلاب هاوس به کانال جدیدی برای سیاست‌ورزی در کشور تبدیل شده است؟
- آیا کلاب هاوس قادر است تا به بستری، برای نزدیکی مسئولان حکومتی، اهالی سیاست و مردم عادی تبدیل شده و خلا گفتگو در کشور را پر کند؟
به گزارش ویکی تماس ازنقش‌آفرینی کلاب‌هاوس در خزان سیاست در ایران : از همان روزی که این کودک تازه متولد شده، حیات خود را جشن گرفت، این سوالات به کرات مطرح شد. تنها نیم‌نگاهی به آنچه در طول ماه فروردین کشور را با تحولی بزرگ روبرو کرد، کافی است تا شما کلاب هاوس را به عنوان یک پدیده مهم، جدی گرفته و آن را در صدر بنشانید. البته برخی اپلیکیشن گپِ‌صوتی کلاب هاوس را چراغ جادوی دموکراسی و آزادی بیان می‌دانند که در این مورد، تردیدهایی وجود دارد.
از همان روزی که وزیر امور خارجه در ساعات استراحت و تا پاسی از شب در اتاق گفتگو باقی ماند تا پاسخگوی ابهامات، روزنامه‌نگاران، ایرانیان داخل و خارج از کشور باشد و در مورد ابهامات توافق اخیر همکاری بیست‌وپنج ساله‌ی ایران و چین ، توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی و انکار دوباره‌ی سودای ریاست‌جمهوری روشنگری کند؛ کلاب هاوس در کانون اصلی توجهات قرار گرفت. گفتگویی که به محض شروع، توانست به حداکثر تعداد شرکت‌کننده برسد. اما این تازه شروع ماجرا بود. دومینوی حضور مقامات رسمی در کلاب هاوس تازه آغاز شده بود. تمام مقامات رسمی یکی بعد از دیگری در کلاب هاوس حضور یافتند. علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در اتاق دیجیتالی دیگری حضور یافت و ادامه‌ی گفتگوها در وین را، شکننده‌ی بن‌بست توافق هسته‌ای اعلام کرد و ابراز امیدواری کرد که بحث «کودکانه» درباره‌ی اینکه چه کسی اول باید به پایبندی کامل به توافق بازگردد (ایران یا ایالات متحده امریکا) دیگر تمام شده است. به محض حضور مسئولان حکومتی استارت حضور فعالان سیاسی در این اتاق‌ها زده شد. گفتگوهایی که به دلیل وجود کرونا مدتهاست به حاشیه رفته و تعطیل شده بود. به همین دلیل کلاب هاوس به ابزار مهمی تبدیل شد تا افراد بتوانند صدای خود را به گوش موافقان و مخالفان برسانند. در این اتاق‌ها گاه بحث‌ها جدی می‌شد و گلایه‌هایی در مورد فقدان آزادی سیاسی در کشور صورت می‌گرفت. حضور مقامات بلندپایه در کلاب هاوس موجب شد تا منتقدان دولت، نوک پیکان انتقادات خود را متوجه تیم دیپلماسی کشور کنند که در این شرایط با حضور در کلاب هاوس به این «اپ» مشروعیت دادند. هرچند موافقان این حضور را به فال نیک گرفتند و آن را مصداق نزدیکی به افکار عمومی و تمرین دموکراسی به شیوه‌ای مدرن،مردمی‌تر و غیررسمی‌تر دانستند.
ابزاری برای آزادی بیان؟
آیا کلاب هاوس را می‌توان، ابزاری برای آزادی بیان دانست. افرادی که در این مورد تردید دارند، تصریح میکنند که آزادی بیان در کلاب هاوس ،سرابی بیش نیست. برخی از تاریخ‌نگاران اینترنت، وضعیت امروز کلاب هاوس را با اولین روزهای حضور توئیتر، که به بیش از یک دهه می‌رسد، مقایسه میکنند. یعنی زمانی که توئیتر به‌عنوان ابزاری برای آزادی بیان تبلیغ می‌شد. با این حال، برخی، درست در نقطه مقابل، استدلال میکنند که بیشتر این صحبت‌ها از همان ابتدا فریبی بیش نیست. در اتاقی که مقامات حضور دارند، به جز مدیر اتاق، که اغلب یک خبرنگار حرفه‌ای است، به تعدادی از حاضران اجازه سخن گفتن و بازگوئی پرسش را داده و بقیه محکوم به سکوت هستند. در بیشتر موارد پرسش‌هایی مطرح می‌شود که آبکی است. به عنوان مثال، بعد از رفتن ظریف از اتاق، مدیر اتاق اذعان داشت که خبرنگاران رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور، امکان طرح سؤالاتی به‌عنوان پیش‌نیاز را پیدا نکردند.
سوالاتی هدایت شده
آیا در کلاب هاوس این امکان وجود دارد که شما هر سوالی از مسئول حکومتی بپرسید یا اینکه تنها به سوالاتی پاسخ داده می‌شود که هدایت شده و مورد تایید باشد؟ یکی از اعضای ارشد شورای آتلانتیک در گفتگویی با شبکه الجزیره اظهار داشت که چنین شرایطی بدان معنا است که اتاق‌های کلاب هاوس که مقامات ایرانی در آن حضور دارند، با مصاحبه‌های رسانه‌های دولتی تفاوت چندانی ندارد، یعنی جایی که در آن مقامات ایرانی به پرسش‌های از قبل بررسی که توسط خبرنگاران مورد تأیید مطرح می‌شود، پاسخ می‌دهند. به همین دلیل عقیده دارم توصیف اتاق‌های کلاب هاوس که مقامات جمهوری اسلامی در آن حضور دارند به‌عنوان مجالی برای ترویج دموکراسی نخواهد بود.
یکی از دانشجویان تاریخ اینترنت که به‌عنوان محقق اینترنتی با اصل نوزده سازمان حقوق بشر انگلیس همکاری می‌کند، در مصاحبه با الجزیره گفت:« گفتمان فناوری که منتهی به دموکراسی می‌شود، دیرزمانی است که از پای درآمده است. پژوهش‌ها به ما ثابت کرده‌اند که هیچ فناوری هرگز دموکراسی به بار نمی‌آورد. چشم‌انداز آرمان‌شهر فناوری و اینترنت از اوایل سال ۲۰۱۰، بارها مورد تحلیل قرار گرفته است و ثابت شده است که امری نشدنی است و تحقق آن بالکل رد شده است.»
کلاب هاوس در صدر
کلاب هاوس خیلی زود جای خود را در بین شبکه‌های اجتماعی پیدا کرد و توانست به سرعتی برق‌آسا به محبوبترین «اپ» تبدیل شود. شبکه‌ای اجتماعی در ایران همواره فراز و فرود را تجربه کردند. گاهی بر عرش قرار گرفتند و گاهی بر فرش! در سال‌های ۱۳۹۲-۱۳۹۳، وایبر در ایران محبوب بود. در سال‌های بعد، تلگرام و اینستاگرام شبکه‌ی اجتماعی غالب در ایران شده و این در حالی است که واتس‌آپ نیز به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفت. تلگرام در سال ۱۳۹۷ آرام آرام مسدود شد. اخیراً نیز، افزایش سریع استفاده از اپلیکیشن پیام‌رسان فوری سیگنال منجر به مسدود شدن آن شد. بسیاری بر این باورند، تنها دلیلی که کلاب هاوس مسدود نشده است به دلیل اثربخشی آن در آستانه‌ی انتخابات است. بنابر گزارش‌هایی ، در اوایل بهره‌برداری این نرم‌افزار در ایران، کاربران داخل ایران هنگام ثبت‌نام در اپ کلاب هاوس، مشکل دریافت کد تأیید ارسالی از طرف این اپ به موبایل را داشتند، مشکلی که به نظر می‌رسد منشأ آن اپراتورهای مخابراتی باشد. اما گفته می‌شود که به محض گردآمدن مقامات رده بالای کشور در این پلتفرم، این مشکل نیز رفع شده است. البته روزنامه‌ی کیهان خواهان فیلترکردن این پلتفرم شد درخواستی که تعدادی از رسانه‌های دیگر نیز آن را انعکاس دادند. و این در حالی است که دادستان کل کشور چندی پیش اعلام کرد درباره‌ی مسدود کردن کلاب هاوس «هیچ تصمیمی گرفته نشده است»، هرچند احتمال وقوع چنین کاری را نیز رد نکرد.
سخن آخر
نفس وجود کلاب هاوس را باید قدر دانست زیرا به فضای تبادل‌نظر و گفتگو در همه ابعاد تبدیل شده است. البته اختلالاتی از سوی اپراتورها در کلاب هاوس ایجاد شد که وزیر ارتباطات، پیشنهاد جریمه روزانه ۵۰ میلیارد تومانی را مطرح کرد. کلاب هاوس مانند هر اپ دیگری نقاط ضعف و قوت بسیاری دارد نباید آن را یک سره ستود یا اینکه آن را به حاشیه راند. کلاب هاوس قطعاً جای رشد دارد و فرصتی هیجان‌انگیز را برای تجربه‌ای جدید عرضه می‌کند. هرچند در مورد حاشیه امنیت آن تردیدهایی وجود دارد.
منبع: مجله اینترنتی ویکی تماس
به قلم: باران ستوده | خبرنگار
