هر آنچه درمورد کیسه صفرا باید بدانید!
کیسه صفرا یکی از ارگان‌های بدن است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و تا زمانی که درد نگیرد متوجه وجود آن نیستیم. کیسه صفرا کیسه کوچکی است که مایع صفراوی را از کبد گرفته و در خود ذخیره می‌کند، این کیسه درست در زیر کبد قرا دارد و مایع صفراوی از طریق مجرای سیستیک وارد آن شده و برای تجزیه غذای خورده شده به روده کوچک می‌رود. معمولاً این ارگان بدن کمتر موجب ایجاد مشکل می‌شود.
کیسه صفرا کیسه کوچکی است که دقیقاً در زیر کبد قرار دارد. کیسه صفرا محل ذخیره مایع صفرا است که در کبد تولید می‌شود. پس از غذا خوردن، کیسه صفرا مانند بالونی که باد آن خالی می‌شود تخلیه می‌گردد. قبل از غذا کیسه صفرا پر از مایع صفراوی بوده و به اندازه یک گلابی است.
در واکنش به سیگنال‌ها، کیسه صفرا فشرده شده و مایع صفراوی را به سمت روده کوچک هدایت می‌کند از طریق یک سری لوله که به آنها مجاری گفته می‌شود. مایع صفراوی به هضم غذا کمک می‌کند اما وجود کیسه صفرا حیاتی نیست. برداشتن کیسه صفرا مشکلی در سلامت فرد یا هضم غذا ایجاد نمی‌کند فقط ممکن است باعث ایجاد اسهال و سوء هضم چربی شود.
انواع بیماری‌های کیسه صفرا
سنگ صفراوی (کلسترولی)
به دلایل نامشخص مواد موجود در مایع صفراوی ممکن است تبدیل به کریستال شده و سنگ‌های صفراوی را ایجاد کنند. سنگ‌های صفراوی متداول و بدون ضرر در برخی موارد ممکن است باعث ایجاد درد، حالت تهوع یا التهاب شوند.
سنگ‌های کیسه صفرا، مصرف زیاد مشروبات الکلی، عفونت‌ها یا حتی تومورهایی که باعث تجمع مایع صفراوی می‌شوند ممکن است باعث ایجاد التهاب شوند اما عمده‌ترین دلیل کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)، سنگ‌های صفراوی هستند. بدن به آسیب‌های ناشی از سنگ‌های صفراوی که باعث تورم و دردناک شدن دیواره کیسه صفرا می‌شوند واکنش نشان می‌دهد. کوله سیستیت باعث ایجاد درد شدید و تب می‌شود و در صورتی که این التهاب تداوم یابد یا مکرراً ایجاد شود، کیسه صفرا باید مورد عمل جراحی قرار گیرد.
سرطان کیسه صفرا
سرطان کیسه صفرا که یک بیماری نادر است بر این عضو بدن تأثیر می‌گذارد. این بیماری معمولاً به سختی تشخیص داده می‌شود و تا مراحل نهایی سرطان که علائم خود را نشان می‌دهند قابل تشخیص نیست.
علامت و نشانه‌ها معمولاً تا آخرین مراحل بیماری سرطان کیسه صفرا مشخص نمی‌شود از برخی از این علائم می‌توان به زردی، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، درد در بالای شکم، تب، حالت تهوع و استفراغ، نفخ و وجود توده در شکم اشاره کرد.
تشخیص سرطان کیسه صفرا مشکل است. علامت و نشانه‌ها معمولاً در مراحل اولیه بیماری خود را نشان نمی‌دهند و معمولاً با علائم سنگ‌های صفراوی و کولیک صفراوی هم‌پوشانی دارند.
پانکراتیت سنگ کیسه صفرا
این بیماری معمولاً با درد شدید همراه بوده و در زمانی ایجاد می‌شود که این سنگ‌ها مسیر مجرای سیستیک را مسدود کنند. کیسه صفرا برای رد کردن سنگ‌هایی که مسیر را مسدود کرده‌اند به شدت منقبض شده که باعث ایجاد اسپاسم در آن می‌شود (یا در برخی موارد گرفتگی و انقباض کیسه صفرا) این حالت باعث ایجاد درد شدید می‌شود. کولیک صفراوی معمولاً فقط یک یا دو ساعت طول می‌کشد. این عارضه معمولاً مکرراً اتفاق نمی‌افتد و اغلب یک سال بین ایجاد دوباره آن فاصله می‌افتد. تورم و التهاب پانکراس موجب بروز بیماری‌های جدی و خطرناک می‌شود.
کیسه صفرای ناکارآمد یا بیماری‌های مزمن صفراوی
ممکن است کیسه صفرا به دلیل وجود سنگ‌های صفراوی سخت و زخم شود و متناوباً متورم شود. علائم معمولاً ثابت هستند اما معمولاً مبهم بوده و شامل احساس پری شکم، سوءهاضمه و نفخ می‌شود.
اسهال مزمن یک علامت شایع است و معمولاً پس از خوردن غذا بروز می‌کند. ممکن است این اتفاق تا ۱۰ مرتبه در روز تکرار شود.
علائم شایع بیماری‌های کیسه صفرا
علائم بر اساس نوع بیماری کیسه صفرا متفاوت هستند البته بسیاری از علائم در بین انواع مختلف بیماری‌های کیسه صفرا مشترک هستند.
اما بیشتر علائم بیماری‌های کیسه صفرا با درد در قسمت بالایی یا در قسمت بالای سمت راست و قسمت میانی شکم شروع می‌شوند. در زیر به برخی از علائم شایع بیماری‌های کیسه صفرا اشاره شده است:
درد شدید در ناحیه شکم
دردی که تا زیر شانه راست یا پشت کشیده می‌شود.
دردی که پس از غذا خوردن بدتر می‌شود به خصوص پس از مصرف غذاهای چرب
درد مبهم، تیز و تشدید شونده
دردی که با تنفس عمیق تشدید می‌شود.
درد قفسه سینه (آنژین صدری)
سوزش سر دل، سوءهاضمه و گاز و نفخ بیش از حد
احساس پری در شکم
حالت تهوع و استفراغ و تب
لرز
حساسیت به لمس در شکم، به خصوص در یک چهارم بالای سمت راست شکم
زردی (زردی رنگ پوست و چشم‌ها)
مدفوع با رنگ غیرعادی (غالباً رنگ روشن‌تر مانند خاک رس)
آزمایش‌های کیسه صفرا
اولتراسوند معده: یک آزمایش غیرتهاجمی که در آن از یک پراب روی پوست برای ارسال امواج صوتی با فرکانس بالا در شکم استفاده می‌شود. اولتراسوند یک روش عالی برای سنگ‌های کیسه صفرا و تست دیواره کیسه صفرا است.
اسکن HIDA: (کوله سینتی گرافی) در این آزمایش هسته‌ای، رنگ رادیواکتیو در ورید تزریق می‌شود و به داخل صفرا ترشح می‌شود. در صورتی که این اسکن نشان دهد که صفرا از کبد به کیسه صفرا وارد نمی‌شود احتمالاً کوله سیستیت ایجاد شده است.
آندوسکوپی رتروگراد کلانژیوپانکراتوگرافی (ERCP): در این آزمایش از یک لوله منعطف که از طریق دهان وارد شکم و روده کوچک می‌شود استفاده می‌شود. پزشک می‌تواند از طریق این لوله رنگ را به مجرای صفراوی تزریق نماید.
مغناطیسی کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس (MRCP): یک اسکنر ام آر آی عکس‌هایی با کیفت بسیار بالا از مجرای صفرا، پانکراس و کیسه صفرا می‌گیرد. MCRPP به آزمایش‌ها و درمان‌های بعدی کمک می‌کند.
اولتراسوند اندوسکوپیک: یک پراب اولتراسوند کوچک در انتهای یک لوله منعطف قرار داده شده و از طریق دهان به روده‌ها وارد می‌شود. اولتراسوند آندوسکوپیک می‌تواند به شناسایی سنگ کلدوک و پانکراتیت سنگ کیسه صفرا کمک کند.
عکس‌برداری از شکم به وسیله اشعه ایکس: با اینکه ممکن است از این روش برای مشاهده مشکلات و بیماری‌های دیگر شکم استفاده شود این روش برای تشخیص سنگ‌های کیسه صفرا هم به کار می‌رود.
درمان بیماری‌های کیسه صفرا
عمل جراحی کیسه صفرا (کوله سیتکومی): جراح کیسه صفرا را با استفاده از روش لاپاروسکوپی (چندین شکاف کوچک) یا روش لاپاروتومی (جراحی کلاسیک باز با برش و شکاف‌های بزرگ) از بدن خارج می‌کند.
برای مطالعه بیشتر در مورد جراحی کیسه صفرا اینجا کلیک کنید.
آنتی‌بیوتیک: اگر چه آنتی‌بیوتیک‌ها کوله سیستیت را درمان نمی‌کنند اما باعث پیشگیری از پیشروی عفونت می‌شوند.
شیمی‌درمانی و پرتودرمانی: پس از عمل جراحی سرطان کیسه صفرا، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی برای پیشگیری از بروز دوباره سرطان به کار برده می‌شوند.
اورسودوکسی کولیک: در بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا که نمی‌توانند عمل جراحی انجام دهند این داروهای خوراکی می‌تواند به عنوان یک گزینه جایگزین مورد استفاده قرار گیرد. اورسودوکسی کولیک به حل شدن سنگ‌های کلسترولی و کاهش علائم کمک می‌کند.
سنگ‌شکنی به روش شاک‌ویو: شاک‌ویوهای با انرژی بالا که از طریق یک دستگاه وارد دیواره شکم می‌شوند و سنگ‌های کیسه صفرا را می‌شکنند.
محلول‌های تماسی: یک سوزن از طریق پوست به کیسه صفرا وارد می‌شود و مواد شیمیایی برای حل کردن سنگ‌های کیسه صفرا به آن تزریق می‌شوند.
منبع: govaresh-zanan.ir
