2بهداشت مهم:دهان-دندان

شاخص‌های سلامت بهداشت دهان و دندان در ایران چندان مطلوب نیست. در کشور فقط یک درصد جمعیت در سنین ۳۴ تا ۴۵ سال دهان سالم و بدون دندان پوسیده دارند و سالانه حدود دومیلیون و ۲۰۰هزار دندان کشیده می‌شود. پس با این تفاسیر می‌توان از وضعیت بهداشت دهان و دندان کشور به بروز بسیاری از بیماری های گوارشی، لثه، قلبی و عروق، پوکی استخوان و… پی برد. آنچه در این مجال مورد بحث قرار می‌گیرد نه درمان های زیبایی و به اصطلاح لوکس دندانپزشکی با جامعه هدف کوچک،‌ بلکه درمان های رایج مرتبط با حداقل‌های سلامت عمومی دهان و دندان کل جامعه است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان،در کتاب های مرجع دندانپزشکی عنوان شده که ضروری است هر فردی به صورت بالینی هر شش ماه یک بار به وسیله دندانپزشک، دندان های خود را معاینه کند، اما این امر در ایران به این گونه نیست و تا هنگامی که فرد با مشکلی در زمینه بهداشت دهان و دندان رو به رو نشود، به دندانپزشک مراجعه نمی‌کند. این در حالی است که اگر افراد در دوره های مشخص مورد معاینه قرار گیرند، در همان مراحل نخستین، دندانپزشک بیماری ساده دندان را تشخیص می دهد و پس از آن درمان بسیار راحت خواهد بود و هزینه پرداختی نیز کمتر می شود. هنگامی که درد دندان آغاز می شود و فرد به دندانپزشک مراجعه می‌کند، در واقع دندانپزشک در مرحله پایانی و نهایی مشکل قرار می گیرد و به همین دلیل باید درمان‌های گسترده‌ای را روی دندان انجام دهد و این امر برای بیمار هزینه‌های بسیاری دارد.

کم‌وکاستی‌ها در رعایت بهداشت دهان‌ودندان

متاسفانه درباره پیشگیری و رعایت بهداشت به دلیل فرهنگ غالب و نادرستی در کشور ما مردم پس از ایجاد مشکل، به دنبال راه حل آن هستند،‌ از این رو مراجعه مردم و توجه بیشتر آنها به بخش درمان است تا مراقبت‌های پیشگیرانه. بنابراین به نظر می‌رسد در حوزه پیشگیری آن‌چنان که باید به این مساله اهمیت داده نشده است. امروزه اگر چه ممکن است سطح استفاده از وسایل بهداشت دهان و دندان همچون مسواک، خمیر دندان، دهانشویه و… نسبت به گذشته بیشتر شده باشد، اما عدم توجه جدی به آموزش‌ها و یادگیری‌های ناقص باعث شده تا جهش و پیشرفت را در زمینه بهبود شاخص پوسیدگی دندان افراد نداشته باشیم. به طور قطع به همین دلیل است که با وجود افزایش مراکز آموزشی، دانشکده های دندانپزشکی، دندانپزشکان و مراکز درمانی، آنچه افزایش پیدا کرده خدمات درمانی است و نه خدمات بهداشتی و پیشگیری. به دلیلی گران بودن خدمات و درمان‌های دندانپزشکی و عدم پوشش مناسب بیمه‌ای این خدمات، در حوزه درمان‌های پزشکی، درمان دندانپزشکی جزو درمان‌های گران‌قیمت محسوب می‌شود. بنابر بررسی‌های انجام شده در حال حاضر هزینه خدمات دندانپزشکی، رتبه سوم هزینه‌های درمان را به خود اختصاص داده است. سهم این خدمات از بازار خدمات سلامت حدود ۱۵ درصد است، به طوری که خدمات دندانپزشکی پس از خدمات بستری و دارویی، پرهزینه‌ ترین خدمات پزشکی هستند. با وجود این، خدمات دندانپزشکی در ایران، علاوه بر سطح کیفی مناسب، از نظر هزینه هم اختلاف چشمگیری با خدمات مشابه در سایر کشور‌ها دارد. باید دانست دهان به طور طبیعی حاوی باکتری است. معمولا رعایت بهداشت مناسب دهانی مانند مسواک زدن و نخ دادن کشیدن می‌تواند این باکتری‌ها را تحت کنترل داشته باشد. بزاق نیز یک عامل دفاعی بر ضد باکتری و ویروس‌هاست. بزاق حاوی آنزیم‌هایی است که باکتری‌ها را با شیوه‌های مختلف نابود می‌کند. اما باکتری‌های مضر گاهی از کنترل خارج می‌شوند و به بیماری پریودنتیت، عفونت وخیم بافت‌های اطراف دندانی و لثه‌ها، منجر می‌شود. هنگامی که لثه‌ها سالم است، باکتری‌های دهان وارد جریان خون نمی‌‌شوند. اما بیماری لثه امکان ورود باکتری را به درون جریان خون فراهم می‌کند. گاهی درمان‌های تهاجمی در دهان و دندان نیز باعث می‌شود که باکتری‌ها به درون جریان خون وارد شوند؛ داروها و درمان‌هایی که جریان بزاق را کاهش می‌دهند یا تعادل طبیعی باکتری‌ها در دهان را به هم می‌زنند، ممکن است به تغییرات دهانی منجرشوند که وارد شدن باکتری را به جریان خون ساده‌تر می‌کنند.

۹۵درصد ایرانی‌ها بهداشت دهان‌ودندان را رعایت نمی‌کنند

بر اساس بررسی های انجام شده هر کودک ایرانی حداقل دو دندان پوسیده دارد که نشان دهنده رشد شاخص پوسیدگی در بین کودکان است. باید وزارت بهداشت درباره ترویج فرهنگ بهداشت دهان و دندان برنامه‌ جامعی را عملیاتی کند. با توجه به اینکه بیمه‌ها در پوشش خدمات دندانپزشکی سلیقه‌ای عمل می‌کنند به نظر می‌رسد افزایش سطح مواد بهداشتی در این زمینه اثر گذارتر باشد. در بحث دندانپزشکی نیز درمان گوی سبقت را ربوده است و به جای رعایت اصول بهداشتی تمام برنامه‌ها در بخش درمان انجام می‌شود. با توجه به بالا بودن هزینه‌های درمان در بخش دندانپزشکی به نظر می‌رسد توجه به اصول بهداشتی و رعایت سلامت بهداشتی دندان ها راهکار مناسبی است. با بررسی کم و کیف رعایت بهداشت دهان و دندان در ایران باید به این امر اذعان داشت که ۹۵درصد از مردم ایران بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی‌کنند و بسیاری از افراد تمایلی به مسواک زدن ندارند و روش صحیح مسواک زدن را نمی‌دانند. در این بین بیمه دندانپزشکی در کشور وجود ندارد و هزینه‌های دندانپزشکی یکی از گران‌ترین هزینه‌های پزشکی است. خدمات بیمه ای کشور برای دندانپزشکی شامل موارد محدود و اولیه است. با این نوع خدمات محدود نمی توان انتظار ارتقای فرهنگ رعایت بهداشت و دندان کشور را داشت. باید دانست حوزه بهداشت دهان و دندان کشور در حوزه نیروی انسانی دچار چالش است، به گونه‌ای که متاسفانه ۲۵ درصد جمعیت کشور در روستاها به خدمات دندانپزشکی دسترسی ندارند و می‌توان گفت نیروی انسانی در حوزه دندان در هیچ سطحی در روستاها وجود ندارد.

نقش بیمه‌ها در افزایش چکاپ‌ها

همگان جمله «پیشگیری بهتر از درمان است» را شنیده‌اند، اما در جامعه ما چندان به چکاپ توجه نمی‌شود و چیزی به نام پرونده سلامت و مراجعه بیمار قبل از بروز بیماری وجود ندارد. این در حالی است که در ۵۰ درصد از مشکلات دندان و دهان، فرد به هیچ عنوان اطلاعی از بیماری خود ندارد و البته با چکاپ‌های دوره‌ای می‌توان از این مشکلات جلوگیری کرد یا با شناسایی به موقع آن با صرف هزینه‌های کمتری نسبت به درمان اقدام کرد. اخیرا وزارت بهداشت به دنبال تشکیل پرونده سلامت است، اما این نگاه پیشگیرانه در بیمه‌های پایه و تجاری وجود ندارد.