عوارض و تشخیص بیماری پانکراتیت!

پانکراتیت در واقع به التهاب پانکراس گفته می شود. پانکراس یک غدۀ کشیده و مسطح است که در قسمت فوقانی حفرۀ شکمی واقع شده است.پانکراس ترشح آنزیم های دست اندر کارِ هضم و تنظیم قند خون را به عهده دارد.
پانکراتیت ممکن است به صورت ناگهانی(حاد) بروز کند و چند روز به طول انجامد و یا ممکن است به صورت مزمن و در طی چند سال ادامه یابد.
موارد خفیف پانکراتیت ممکن است با درمان مرتفع شوند اما در موارد شدید این عارضه ممکن است خطرات جدی در پی داشته باشد.

در پانکراتیت چه رخ می دهد؟

پانکراتیت زمانی رخ می دهد که آنزیم های گوارشی که در پانکراس تولید می شود قبل از خروج از پانکراس فعال شوند و به بافت این عضو آسیب برسانند.
در حالت طبیعی آنزیم های غیر فعال از مجرای پانکراس عبور می کنند تا به رودۀ کوچک برسند و در آنجا فعال می شوند و به این ترتیب به هضم غذا کمک می کنند. در پانکراتیت فعال شدن پیش از موعد آنزیم ها باعث تحریک و التهاب سلول های پانکراس می شود و علائم پانکراتیت را به وجود می آورد.
در صورتی که حمله های حاد پانکراتیت چند بار تکرار شود ممکن است آسیب هایی به پانکراس برسد که منجر به پانکراتیت مزمن شود. ممکن است جوشگاه های ایجاد شدۀ ناشی از بهبود زخم در پانکراس منجر به اختلال در عملکرد پانکراس شود. اختلال عملکرد پانکراس به نوبۀ خود می تواند سبب مشکلات هضم و دیابت شود.
پانکراتیت علل مختلفی دارد:
دلایل متعددی برای وقوع پانکراتیت حاد و مزمن شناسایی شده است، از جمله:
–    اعتیاد به الکل
–    سنگ کیسۀ صفرا
–    جراحی در ناحیۀ شکم
–    برخی داروها
–    سیگار کشیدن
–    فیبروز کیستیک
–    آندوسکوپی رتروگراد پانکراس که در درمان سنگ کیسۀ صفرا به کار می رود.
–    سابقۀ خانوادگی پانکراتیت
–    سطح بالای کلسیم خون(هیپرکلسمی) که معمولاً ناشی از پر کاری غدۀ پاراتیروئید(هیپرپاراتیروئیدیسم)
–    سطح ترگلیسرید بالای خون(هیپرتریگلیسریدمی)
–    عفونت
–    جراحت و آسیب شکم
–    سرطان پانکراس

پانکراتیت می توانید عوارضی جدی در پی داشته باشد. از جمله:

–    پانکراتیت حاد می تواند منجر به تشکیل کیست های کاذب حاوی مایعات و مواد زائد در پانکراس شود. کیست های کاذب بزرگ ممکن است عوارضی مانند خونریزی و عفونت را در پی داشته باشند.
–    عفونت: پانکراتیت حاد می تواند پانکراس را مستعد باکتری و عفونت کند. عفونت های پانکراس جدی هستند و به درمان های ویژه مانند جراحی و برداشتن بافت عفونی نیاز دارند.
–    مشکلات تنفسی: پانکراتیت حاد ممکن است سبب تغییرات شیمیایی در بدن شود و به این ترتیب کارکرد ریه ها را تحت تأثیر قرار دهد و موجب کاهش شدید و خطرناک اکسژن خون شود.
–    دیابت: آسیب سلول های تولید کنندۀ انسولین در نتیجۀ پانکراتیت مزمن ممکن است منجر به دیابت شود.
–    نارسایی کلیوی: پانکراتیت حاد ممکن است منجر به نارسایی شود که در صورت ادامۀ این نارسایی ممکن است احتیاج به انجام دیالیز باشد.
–    سوء تغذیه: پانکراتیت حاد و مزمن ممکن است منجر به تولید کمتر آنزیم های گوارشی مورد نیاز برای فرآوری مواد مغذی موجود در غذا شود. این امر می تواند منجر به سوء تغذیه، اسهال و کاهش وزن شود. این در حالی است که فرد غذای معمول و همیشگی خود را دریافت می کند.
–    سرطان پانکراس: عفونت های مزمن ناشی از پانکراتیت مزمن از عوامل خطر ابتلا به سرطان پانکراس محسوب می شود.

آزمایش هایی که به منظور تشخیص پانکراتیت انجام می شود شامل موارد زیر است:

–    آزمایش خون به منظور بررسی سطح آنزیم های پانکراس
–    آزمایش مدفوع در پانکراتیت مزمن به منظور اندازه گیری سطح چربی که مشخص می کند که سیستم هاضمه به اندازۀ کافی مواد مغذی را جذب می کند یا نه.
–    سی تی اسکن برای بررسی سنگ کیسه صفرا و وسعت التهاب های پانکراس
–    سونوگرافی شکم برای بررسی سنگ کیسه صفرا و التهاب پانکراس
–    سونوگرافی به روش آندوسکوپی به منظور بررسی التهابات و انسداد های مجرای پانکراس و مجرای صفراوی
–    ام آر آی برای بررسی وجود ناهنجاریهای کیسه صفرا، پانکراس و مجاری آن.
البته بسته به شرایط بیمار، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری نیز تجویز کند.

درمان پانکراتیت

درمان پانکراتیت معمولاً نیازمند بستری شدن است. زمانی که شرایط بیمار و التهابات پانکراس تحت کنترل بود، پزشک شروع به درمان عوامل زمینه ساز پانکراتیت را می کند.
بستری شدن در بیمارستان:
در صورتیکه مشخص شد که فرد مبتلا به پانکراتیت شده است، در بیمارستان بستری می شود.
درمان های اولیه برای کنترل التهاب پانکراس انجام میگیرد تا حال بیمار بهتر شود. این درمان ها شامل موارد زیر است:
–    ناشتایی: بیمار برای چند روز هیچ چیز نمی خورد تا به پانکراس فرصت بهبود دهد.
زمانی که التهاب پانکراس تحت کنترل درآمد، فرد میتواند از رژیم مایعات شفاف و غذاهای صاف شده استفاده نماید. با گذشت زمان فرد می تواند به رژیم طبیعی خود بازگردد.
در صورتیکه پانکراتیت ادامه یافت و بیمار باز هم پس از غذا خوردن درد داشت، پزشک استفاده از لوله های خورانش را تجویز می کند تا از درد جلوگیری کند.
–    داروهای مسکن: پانکراتیت منجر به درد شدید می شود بنابراین در بیمارستان داروهایی تجویز می شود که به بهبود درد کمک کند.
–    مایعات داخل وریدی: در صورتی که فرد برای بهبود پانکراس از خوردن غذا و مایعات منع شود ممکن است دچار کم آبی شود. به همین دلیل در بیمارستان به او مایعات از طریق سرم وریدی تزریق خواهد شد.
مدت بستری شدن فرد در بیمارستان بستگی به شرایط او دارد. برخی افراد زودتر بهبود می یابند و برخی دیگر دچار عوارضی می شوند که نیاز به بستری بودن بیشتری دارد.
درمان عوامل زمینه ساز:
وقتی پانکراتیت تحت کنترل در آمد، تیم پزشکی، درمان عامل زمینه ساز را شروع می کنند.
نوع درمان بستگی به علت پانکراتیت دارد. مثال هایی از درمان در زیر آمده است:
–    رفع انسداد از مجاری صفراوی: در صورتیکه علت پانکراتیت انسداد یا باریک شدن مجرای صفراوی باشد، عملیاتی به منظور رفع این انسداد انجام می شود.
در این روش که نوعی روش آندوسکوپیک است، از یک لولۀ طویل مجهز به دوربین به منظور بررسی مجاری پانکراس و کیسه صفرا استفاده می شود. این لوله از طریق حلق بیمار وارد بدن او می شود و دوربین تعبیه شده در سرِ لوله تصاویر را به مانیتور می فرستد.
–    جراحی کیسه صفرا: در صورتیکه سنگ کیسه صفرا علت اصلی پانکراتیت باشد، پزشک جراحی را به منظور برداشتن کیسه صفرا(کوله سیستکتومی) پیشنهاد  می کند.
–    جراحی پانکراس: ممکن است تخلیۀ مایعات از پانکراس یا برداشتن بافت بیمار آن از طریق جراحی مورد نیاز باشد.
–    درمان اعتیاد به الکل: اعتیاد به الکل در طول سالها می تواند منجر به پانکراتیت شود. در صورتی که علت پانکراتیت، اعتیاد به الکل باشد پزشک ترک آن را به بیمار تجویز می کند.
درمان های دیگر برای پانکراتیت مزمن:
پانکراتیت مزمن بسته به شرایط بیمار نیازمند درمان های دیگر نیز می باشد، از جمله:
–    کنترل درد: پانکراتیت مزمن ممکن است منجر به درد شکمی مداوم گردد. که در این موارد پزشک داروهای تسکین دهندۀ درد تجویز می کند.
درد خیلی شدید شاید از طریق جراحی و با مسدود کردن نورون های عصبی مخابره کنندۀ درد درمان گردد.
آنزیم های کمک کننده به بهبود هضم: مکمل های آنزیمی پانکراسی تواند به بدن در تجزیۀ غذاها کمک کند. آنزیم های پانکراس به صورت کپسول در هر وعدۀ غذایی مورد استفاده قرار می گیرد.
تغییرات رژیم غذایی: پزشک ممکن است بیمار را به یک رژیم شناس ارجاع دهد تا برای تنظیم یک برنامۀ غذایی کم چرب و مغذی او را راهنمایی کند.

تغییر شیوه زندگی

پس از آنکه بیمار از بیمارستان به خانه مراجعت کرد می تواند اقدامات زیر را جهت ادامۀ بهبود پانکراس در منزل انجام دهد:
-ترک مصرف الکل: در صورتی که خودتان نمی توانید مصرف الکل را ترک نمائید از پزشکتان بخواهید تا شما را در این زمینه راهنمایی کند.
-ترک مصرف سیگار: مصرف سیگار را ترک کنید و اگر تا کنون عادت به مصرف آن نداشته اید، هرگز مصرف آنرا شروع نکنید. در صورتی که به تنهایی قادر به ترک مصرف سیگار نمی باشید، از پزشکتان کمک بگیرید. دارو درمانی و مشاوره می تواند به ترک آن کمک کند.
-رژیم کم چرب داشته باشید: رژیمی را انتخاب کنید که چربی کمی داشته باشد و غنی از میوه ها و سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی باشد.
-مایعات بیشتری بنوشید: پانکراتیت می تواند منجر به کم آبی بدن شود. بنابراین مایعات بیشتری در طول روز بنوشید. سعی کنید همیشه یک بطری آب به همراه خود داشته باشید.

طب مکمل:
طب مکمل نمی تواند پانکراس را درمان کند اما برخی از درمان های مکمل می تواند به بیمار برای سازگاری بیشتر با درد ناشی از پانکراتیت کمک کند.
افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن معمولاً دردهای مداومی را تجربه می کنند که با داروهای مسکن نیز به راحتی بهبود نمی یابد. طب مکمل در کنار درمان های پزشکی می تواند به بهبود درد بیمار کمک کند.
نمونه هایی از طب مکمل که ممکن در این مورد کمک کننده باشد شامل موارد زیر است:
-تمرکز و مراقبه(مدیتیشن)
-تمرینات ریلکس کننده
-یوگا

منبع: epezeshk.com