اگزمای پوستی

اگزما يك عبارت كلي است كه التهاب پوست را نشان مي دهد. اگزما كه نام ديگرش درماتيت مي باشد يك شكل ويژه ندارد و به اشكال مختلفي بروز مي كند و در بعضي از افراد بيش از يك نوع آن ديده مي شود. اشكال معمول آن شامل:
1- درماتيت آتوپيك 2- درماتيت تماسي 3- درماتيت دست
4- نورو درماتيت 5- درماتيت شغلي 6- درماتيت سبورئيك
7- درماتيت استازیز 8-درماتيت سكه اي 9- Dyshidriotic Dermatitis است.

1- تفاوت بين اگزما و درماتيت آتوپيك چيست؟
يكي از اشكال معمول درماتيت، فرم آتوپيك آن است كه حدود 20-10% افراد جامعه با خارش مزمن، عود كننده و دانه هاي خيلي خارش دار در كودكي مشخص مي شود. خوشبختانه بيشتر موارد اين بيماري با افزايش سن بر طرف مي شود.
بطور كلي، درماتيت آتوپيك رفت و برگشتي است و غالبا بر اساس يك فاكتور محيطي ايجاد مي شود. اگر چه علت آن نا مشخص است ولي مشكل اصلي پاسخ غير طبيعي سيستم ايمني بدن مي باشد.
در افراد دچار اگزما، پاسخ التهابي به عامل ايجاد تحريك بيش از اندازه عمل كرده و باعث خارش و خراشيدن پوست مي شود. اگزما مسري نيست. بيشتر بيماران بايد جهت جلوگيري از تشديد ضايعات درمان شوند اگر چه اگزما ممكن است از فردي به فرد ديگر متفاوت باشد، ولي غالبا با بروز لكه هاي خارش دار، قرمز و خشك مشخص مي شود. اگزما ممكن است در يك بخش بدن ديده شود وليكن در نوزادان بيشتر در پيشاني، گونه ها، بازو، ران، پوست سر و گردن ديده مي شود.

در كودكان و بالغين، بيشتر در صورت، گردن و اطراف آرنج، زانو و مچ پا ديده مي شود و در بعضي افراد با انتشار پراكنده در كل بدن ديده مي شود.
در موارديكه خارش شديد، خشكي و قرمزي باعث خراش مزمن پوست شود، پوست قوامي شبيه چرم پيدا مي كند و اين بدليل ضخيم شدن پوست در اثر خارش است كه به Lichenification معروف است.

2- چه عواملي باعث بروز خارش در افراد اگزمايي مي شود؟
موارديكه در افراد دچار اگزما باعث تشديد خارش مي شود، در افراد ديگر ممكن است بي اثر باشد. در بعضي موارد تشخيص علت تشديد ضايعات مشكل است ولي بنظر مي رسد مواد خشن و زبر در تماس با پوست باعث خارش پوست شود. در بعضي موارد گرما يا تعريق بيش از حد عامل تشديد ضايعات است.
در بعضي موارد صابون ها، پاك كننده ها، مواد ضد عفوني كننده، عصاره ميوه ها و يا گوشت، زبان و و بزاق حيوانات و يا زوائد بدن آنها ممكن است باعث خارش پوست شود.
عفونت سيستم تنفسي در اثر ويروس نيز ممكن است علت تشديد خارش شود. استرس در بعضي موارد باعث تشديد ضايعات مي گردد.

3- چه كسي اگزما مي گيرد؟
اگزما هم در كودكان و هم در بالغين رخ مي دهد ولي غالبا در نوزادان ديده مي شود. اگر چه هنوز علت مشخصي براي آن ذكر نشده ولي سابقه فاميلي آلرژي نقش موثري در بروز آن دارد.
افراديكه بصورت ژنتيكي مستعد اگزما باشند و با عوامل محيطي آن تماس پيدا كنند، ممكن است دچار آن شوند. در افراديكه اگزما ديده مي شود ممكن است فرد به رينيت آلرژيك و يا آسم نيز مستعد گردد.

4- ميزان شيوع اگزما چقدر است؟
حدود 15ميليون نفر در آمريكا از اگزما رنج مي برند. حدود 20-10% نوزادان اگزما دارند. اگر چه در حدود نيمي از اين كودكان، بيماري با افزايش سن و حدود سن 15 سالگي فروكش مي كند.

5- چگونه مي توان از بروز اگزما پيشگيري كرد؟
تشديد ضايعات اگزما با انجام چند فاكتور ساده قابل پيشگيري است. دستوراتي كه مي تواند از تشديد ضايعات بكاهد يا تعداد دفعات آن را كاهش دهد شامل:
1- بطور مكرر پوست را مرطوب كنيد.
2- از تغييرات ناگهاني حرارت و رطوبت در محيط بپرهيزيد.
3- از تعريق يا گرماي بيش از حد پيشگيري كنيد.
4- استرس را كاهش دهيد.
5- از تماس با مواد ايجاد كننده خارش مثل پشم يا ساير محركها دور بمانيد.
6- از صابون هاي قوي، پاك كننده ها يا ملاسما اجنتاب كنيد.
7- از فاكتورهاي آلرژن محيطي مثل زوائد حيوانات، زباله و… اجنتاب كنيد.
8- غذاهايي كه باعث تشديد ضايعات مي شوند، ميل نكنيد.

6- چگونه اگزما درمان مي شود؟
اولين قدم در درمان اگزما پيشگيري از خارش است. بهتر است از محلولها يا كرم هاي موضعي جهت مرطوب كردن پوست استفاده كنيد. اين راه بسيار موثر است. خصوصا اگر پس از استحمام (در عرض 3 دقيقه پس از استحمام) انجام شود. استفاده از كمپرس سرد بر روي ضايعات خارش دار باعث بهبودي خارش مي شود. اگر شرايط موجود بدتر شد يا بطور رضايت بخشي بر طرف نشد، استفاده از كرم ها يا پمادهاي كورتيكوستروئيد موضعي بدون تجويز پزشك براي كاهش التهاب لازم است.

در شرايطي كه استفاده از تركيبات كورتيكوستروئيد قوي تر لازم است بايد با تجويز پزشك استفاده شود چرا كه عوارض جانبي در بر دارد.
براي كاهش عوارض جانبي مثل نازك شدن پوست، پزشك طول درمان را كوتاه مي كند. در موارد تشديد ضايعات استفاده از كورتيكوستروئيد خوراكي لازم است ولي با قطع درمان خوراكي امكان تشديد دوباره ضايعات وجود دارد. پوستي كه تحت تاثير اگزما قرار دارد ممكن است دچار عفونت شود، كه در اين موارد تجويز موضعي يا خوراكي آنتي بيوتيك لازم است. بعلاوه در موارد خارش شديد، آنتي هيستامين خوراكي تجويز مي شود. از جائيكه خواب آلودگي عارضه شايع آنتي هيستامين ها است. بهتر است اين تركيبات قبل از خواب مصرف شود و پس از مصرف اين تركيبات از رانندگي پرهيز شود.

ساير درمانها شامل :
درمان با تاروفتوتراپي (نور درماني) هستند كه تجهيزات خاص خود را مي طلبد. سيكلوسپورين كه باعث تعديل كردن سيستم ايمني مي شود، فقط در موارد بسيار شديد استفاده مي شود.
دو تركيب موضعي شامل تاكروليموس و پيمكروليموس، از طرف FDA مورد تاييد بوده و در درمان درماتيت آتوپيك استفاده مي شود. اين تركيبات در طبقه Calcineurin Inhibitor قرار مي گيرد و باعث تعديل سيستم ايمني مي گردد و بدينوسيله يك درمان تكميلي خصوصا در افراديكه كورتيكوستروئيد موضعي طولاني مدت استفاده مي كنند و دچار عوارض آن شده اند قابل استفاده خواهد بود.

7- اقداماتي كه بايد براي كودكان دچار اگزما انجام داد، چيست؟
كودكان بيماران ويژه اي هستند چون نمي توان از خاراندن بدنشان جلوگيري كرد و اين موجب بدتر شدن ضايعاتشان مي شود.
براي موارد خفيف تا متوسط، استفاده از مرطوب كننده بطور منظم موثر است و در بعضي مواقع اين بيماري تا دوران كودكي مشخص نمي شود.

تا جائيكه ممكن است از تماس كودك با آلرژنها جلوگيري شود. پس از استحمام مرطوب كننده را طي 3 دقيقه براي حفظ رطوب بدن كودك استفاده كرد. از تغيير حرارت ناگهاني پرهيز كرد. محل خواب و بازي كودك را از بروز عوامل محيطي پاك كرد. از صابونهاي ملايم هم براي شستشوي بدن و هم براي لباس كودك استفاده كرد و لباس كودك در راحت ترين شكل و الياف نخي باشد. درموارد شديدتر حتما به پزشك مراجعه شود.

منبع: ماهنامه پیام پزشک