علائم، درمان و نرخ بقاء لوسمی لنفوسیتی مزمن
لوسمی لنفوسیتی مزمن یا لوسمی مزمن لنفاوی (CLL) نوعی سرطان است که بر یک نوع گلبول سفید به نام لنفوسیت اثر گذار است. لنفوسیتها به بدن کمک می‌کنند تا با عفونتها مبارزه کند. آنها در مرکز نرم استخوانها به نام مغز استخوان، ساخته می‌شوند. اگر کسی دچار CLL باشد، بدنش به طور غیر طبیعی تعدا زیادی لنفوسیت می‌سازد که به درستی عمل نمی‌کنند.
CLL زمانی رخ می‌دهد که گلبولهای سفید به طور کامل بالغ نمی‌شوند. آنها نمی‌توانند به طور مناسبی با عفونتها مبارزه کنند و در مغز استخوان رسوب می‌کنند که در نتیجه گلبولهای سفید فضای کافی برای رشد کردن ندارند. مجموعه گلبولهای سفید سالم برای مبارزه با بیماریها حیاتی است.
علائم لوسمی لنفوسیتی مزمن
بزرگسالان بیشتر از سایر انواعلوسمی دچار لوسمی لنفوسیتی مزمن می‌شوند. این لوسمی هیچ علامتی ندارد و فقط کسی متوجه آن می‌شود که برای آزمایش خون معمولی به پزشک مراجعه کرده باشد و موردی مشکوک در آن دیده شود. اگر شخصی علائم را داشته باشد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغلها یا ران
- کاهش وزن بدون علت قابل مشاهده
- خستگی شدید
- تب یا دمای بالا، اغلب به علت عفونت
- تعریق شبانه
- کاهش اشتها
- تنگی نفس
- درد یا احساس سیری در معده که ممکن است به علت بیماری ایجاد شده از بزرگی طحال است
دو نوع لوسمی مزمن لنفاوی وجود دارد. سلولها در هر نوع تفاوت جزئی دارند اما پزشکان تفاوت سلولها را تنها با آزمایش کردن در آزمایشگاه می‌توانند متوجه شوند. یک نوع لوسمی لنفوسیتی مزمن به کندی پیشرفت می‌کند و شخص نیازمند درمان برای بعضی از اوقات نیست. شکل دوم آن به سرعت پیشرفت می‌کند و شدت بیشتری دارد. پزشکان تنها در موارد بسیار نادر این بیماری را درمان می‌کنند. در نتیجه شخص باید با این بیماری زندگی کند و احتمالا نیازمند درمان مداوم است. اغلب افراد تا مدتی نیاز به درمان ندارند. بزرگسالان بیش از سایرین احتمال ابتلا به لوسمی لنفوسیتی مزمن را دارند که میانگین سن تشخیص ۷۰ سال است. آنهایی که زیر ۴۰ سال هستند به احتمال زیادی دچار این نوع سرطان نخواهند شد.
علتهای لوسمی لنفوسیتی مزمن
در اکثر موارد پزشکان نمیدانند علت لوسمی لنفوسیتی مزمن چیست. اگر کسی عوامل زیر را داشته باشد به احتمال بیشتری دچار آن خواهد شد:
- داشتن والدین، خواهر برادر یا بچه‌ای که لوسمی لنفوسیتی مزمن دارد
- بودن در سنین میانسالی یا پیری
- سفید پوست بودن
تشخیص
اگر یک یا چند گره لنفاوی متورم دارید، با مراجعه به پزشک این سوالها را از شما خواهد پرسید:
- آیا اخیرا عفونت داشته‌اید؟
- اخیرا صدمه یا تصادف داشتید؟
- آیا بیماریهای سیستم ایمنی دارید؟
- تب دارید؟
- تنگی نفس دارید؟
- اخیرا بدون تلاش برای کم کردن وزن، کاهش وزن داشته‌اید؟
- چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
پزشک شما در صورت مشکوک شدن به لوسمی مزمن لنفاوی یک آزمایش خون انجام خواهد داد. نتایج نشان می‌دهد که چه تعداد لنفوسیت، پلاکت و گلبول سفید در خون وجود دارد. اگر تعداد گلبولهای سفید خون شما بالا باشد، یک نمونه برداری و آزمایش استنشاقی مغز استخوان انجام خواهد شد:
- تست استنشاقی: پزشک یک سوزن نازک را داخل مغز استخوان (معمولا از طریق ران) خواهد کرد تا مقدار کمی از مغز استخوان مایع را بردارد.
- نمونه برداری: پزشک با استفاده از یک سوزن کمی بزرگتر مقداری کمی استخوان، مغز استخوان و خون بر می‌دارد.
پزشک هر دو تست را در یک جلسه انجام خواهد داد. با بررسی نمونه‌ها زیر میکروسکوپ برای سلولهای غیر طبیعی، پزشکتان به شما خواهد گفت که آیا لوسمی لنفوسیتی مزمن دارید و با چه سرعتی در حال پیشرفت است. این نمونه‌ها نکاتی هم در مورد تغییرات ژنتیکی در سلولها خواهند گفت. این اطلاعات ممکن است به پزشکتان برای برنامه ریزی مناسب درمانی کمک کند.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
- لوسمی من در چه مرحله‌ای است؟
- آیا حالا نیاز به درمان دارم؟
- اگر نه، چه موقع نیاز به درمان دارم؟
- آیا قبل از تصمیم گیری نیاز به انجام تستهای دیگر هست؟
- چه موقع نظر نهایی انجام می‌شود؟
- عوارض جانبی درمان چیست؟
- آیا بر زندگی روزمره من اثر خواهد گذاشت؟
- در صورت عود مجدد لوسمی چه کار باید کرد؟
درمان
لوسمی لنفوسیتی مزمن به کندی پیشرفت می‌کند. اگر در مراحل اولیه هستید یا موجب بروز هیچ علامتی نمی‌شود احتمالا نیازی به درمان ندارید. تحقیقات نشان می‌دهد که این کار کمکی نمی‌کند. با این وجود باید ملاقاتهای مرتب را با پزشکتان داشته باشید. پزشکان از نزدیک شما را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند که شرایط شما تغییری نکرده است. اگر پزشک متوجه تغییری شود همانند تعداد لنفوسیتها در خون که به سرعت بالا می‌رود یا تعداد گلبولهای قرمز که خیلی پایین هستند یا اینکه یک غده لنفاوی در حال بزرگ شدن است، درمان شما را شروع خواهد کرد.
روشهای درمان شامل موارد زیر هستند:
شیمی درمانی: اینها داروهایی هستند که سلولهای سرطانی را می‌کشند یا کمنترل می‌کنند. پزشکان معتمولا دو یا چند دارو را که به روش متفاوتی عمل می‌کنند، ترکیب می‌کنند. شیمی درمانی ممکن است بوسیله قرص، آمپول یا تزریق وریدی انجام شود. داروها از طریق خون منتقل می‌شوند تا به سلولها برسند و بر آنهایی که به سرعت تقسیم می‌شوند در کل بدن، اثر بگذارند. این کار علاوه بر سلولهای سرطانی، سلولهای سالم خاصی را هم شامل می‌شود (علت ریزش موی ناشی از شیمی درمانی چیست).
بیماران معمولا باید شیمی درمانی را در یک چرخه ۳ تا ۴ هفته‌ای انجام دهند که شامل یک زمان درمان و یک زمان بدون درمان است. این زمان استراحت زمانی برای بازسازی و بهبود به سلولهای شما می‌دهد. عوارض جانبی میتواند شامل زخم دهان، تهوع و پایین بودن تعداد گلبولهای خون باشد. البته پس از آن دوره بهبود پیدا می‌کنید. تقریبا تمام عوارض پس از اتمام درمان به مرور از بین خواهند رفت. عوارض جانبی را می‌توان درمان کرد یا حتی پیشگیری کرد (بهترین غذاها برای تغذیه دوره شیمی درمانی چه هستند؟).
ایمونوتراپی: این داروها از پروتئین سیستم ایمنی بدن انسان ساخته می‌شوند که به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند سلولهای سرطانی را شناسایی و تخریب کند. (پزشکان معمولا آن را آنتی بادیهای مونوکلونال می‌نامند). آنها به پروتئینهای خاصی متصل می‌شوند که سلولهای سرطانی آنها را می‌سازند. بیمار آنها را از طریق تزریق وریدی یا آمپول دریافت خواهد کرد. پزشک این درمان را ممکن است به تنهایی انجام دهد اما اکثر بیماران آن را همراه با شیمی درمانی دریافت خواهند کرد.
داروهای ایمونوتراپی نسبت به داروهای شیمی درمانی عوارض متفاوتی دارند. سردرد، تب، جوش و تغییرات فشار خون تنها چند نمونه از این عوارض هستند. بعضی را می‌توان پیشگیری کرد و همه را می‌توان درمان کرد.
درمان هدفگذاری شده: این داروها پروتئینهای خاصی را داخل و روی سلولهای سرطانی مسدود می‌کنند که به آنها برای بقا و انتشار کمک می‌کنند. آنها پروتئینهای موجود در سلولهای لوسمی لنفوسیتی مزمن و سلولهای سالم ضعیف را هدفگیری می‌کنند. این داروها به صورت قرص مصرف می‌شوند.
عوارض جانبی بستگی به چیزی دارد که در درمان هدفگذاری شده استفاده می‌شود. عوارض می‌توانند شامل تعداد پایین گلبولهای خون، اسهال، استفراغ، خستگی و جوشهای پوستی است. اینها را می‌توان و باید درمان کرد. اکثر آنها پس از درمان از بین می‌روند.
یکی از روشهای درمانی زیر البته به میزان کمتر را می‌توان استفاده کرد:
پرتو درمانی: این نوع از درمان از اشعه‌های با انرژی بالا همانند شعه ایکس برای تخریب سلولهای سرطانی استفاده می‌کند. از این روش می‌توان برای کوچک کردن غده لنفاوی متورم یا طحال یا برای درمان درد استخوان استفاده کرد.
جراحی: استفاده از این روش بسیار نادر است اما اگر شیمی درمانی یا پرتو درمانی طحال بزرگ شده را کوچک نکند، می‌توان از جراحی برای انجام این کار استفاده کرد. این روش به بهبود تعداد گلبولهای خون کمک می‌کند.
لوکوفرزیس: اگر تعداد زیادی سلولهای CLL به هنگام تشخیص در خون بیمار وجود داشته باشد، ممکن است پزشک از این درمان برای کاهش سریعتر آنها استفاده کند. خون از طریق یک دستگاه خاص که سلولهای CLL را به سمت بیرون فیلتر می‌کند، عبور می‌کند. این یک ترمیم کوتاه مدت است و بیمار نیازمند درمان دیگری همانند شیمی درمانی یا ایمونوتراپی برای تحت کنترل نگه داشتن سلولهای سرطانی است.
آزمایشات بالینی گزینه‌های درمانی دیگری است که پیشنهاد می‌شود. اینها تحقیقاتی هستند که دانشمندان از آنها برای یافتن روشهایی بهتر برای درمان بیماریها استفاده می‌کنند. آنها ممکن است روشی برای انجام درمانهای جدید باشند قبل از آنکه برای همگان قابل استفاده باشند. شما حداقل یکی از بهترین درمانهای موجود را در آزمایشات بالینی دریافت خواهید کرد اما ممکن است درمانهایی هم روی شما انجام شود که پزشکان فکر می‌کنند برای درمان CLL امیدوار کننده است. پزشکتان میتواند برای یافتن آزمایشات بالینی در حال انجام و آنچه که شامل آن می‌شود، کمک کند بنابراین می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا می‌خواهید آن را امتحان کنید.
پیوند سلولهای بنیادی: پژوهشگران در حال تحقیق در مورد ترکیبات جدید داروها و روشهای جدید درمان لوسمی لنفوسیتی مزمن برای کمک به افراد هستند تا مدت طولانیتری بدون بیماری باشند. یکی از این درمانها، ترکیبی از شیمی درمانی با پیوند سلولهای بنیادی است. اکثر بیماران نیازی به این روش برای درمان لوسمی لنفوسیتی مزمن ندارند. شیمی درمانی سلولهای سرطانی را تخریب می‌کند اما به بعضی از سلولهای سالم در مغز استخوان نیز صدمه می‌زند.
پیوند سلولهای بنیادی به سلولهای جوان سالم کمک می‌کند سیستم ایمنی را بازسازی کنند. اینها سلولهای جنینی نیستند که در مورد آنها شنیده‌اید. آنها معمولا از مغز استخوان یک اهدا کننده به دست می‌آیند.
افراد با نسبتهای نزدیک همانند برادر یا خواهر بهترین شانس برای یک تطبیق خوب هستند. اگر آنها مناسب نبودند باید به لیست اهدا کنندگان غریبه مراجعه کنید. گاهی اوقات بهترین شانس برای سلولهای بنیادی مناسب برای شما از کسی بدست می‌آید که همان نژاد یا پیشینه رفتاری شما را داشته باشد.
قبل از اهدا، باید دوزهای بالایی از داروهای شیمی درمانی برای حدود یک هفته تا دو هفته به شما داده شود. این میتواند روندی دشوار باشد چون ممکن است عوارض جانبی مانند تهوع و زخم دهان ایجاد شود. وقتی دوز بالای شیمی درمانی انجام شود، پیوند برای شما انجام خواهد شد. سلولهای بنیادی جدید از طریق یک تزریق وریدی داده خواهد شد. شما هیچ دردی را احساس نخواهید کرد و در حین انجام این روش، بیدار خواهید بود.
بعد از پیوند، ۲ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا سلولهای بنیادی تکثیر شده و شروع به ساختن سلولهای جدید کند. در طول این مدت شما در بیمارستان بستری می‌شوید یا حداقل باید مرتب به بیمارستان بروید تا توسط تیم پیوند بررسی شوید. این کار میتواند ۶ ماه تا یک سال طول بکشد تا تعداد سلولهای خون طبیعی شود و به وضعیتی برگردد که باید باشد.
مراقبت از خود
درمان لوسمی مزمن لنفاوی موجب عوارض جانبی همانند تهوع و خستگی در بعضی افراد می‌شود. اگر این موارد برای شما اتفاق افتاد، بگذارید پزشکتان در مورد آن بداند بنابراین می‌توانید مشکلات را مدیریت کنید:
- از پزشکتان در مورد داروهای ضد تهوع بپرسید. ماساژ درمانی و طب سوزنی نیز میتواند به رفع تهوع و استفراغ کمک کند.
- سعی کنید پیاده روی، یوگا، تمرینهای تنفسی و مدیتیشن را برای رفع خستگی و تقویت انرژی انجام دهید.
- روزهایی که انرژی و روحیه‌تان پایین است یک هدف کوچک برای آن روز معین کنید. پیاده روی کنید، با یک دوست صحبت کنید یا یک دوش آرامبخش بگیرید.
نرخ بقای لوسمی لنفاوی مزمن
نرخ بقا میتواند اطلاعاتی را در مورد چشم انداز بیماری بیماران بدهد و به پزشکان برای برنامه ریزی درمان و مراقبت کمک کند. البته نرخ بقا تنها یک تخمین است. برای پی بردن به نرخ بقا، پژوهشگران به اطلاعات در مورد گروه افرادی که اخیرا CLL در آنها تشخیص داده شده است، توجه می‌کنند. درصد افراد حاضر در آن گروهی که ۵ سال پس از بیماری زنده هستند، نرخ زنده مانی است.
این به معنای این نیست که امید به زندگی برای یک فرد مبتلا به لوسمی لنفوسیتی مزمن، ۵ سال است. محققان معمولا داده‌ها را برای میزان بقا در ۱، ۵ و ۱۰ سال پس از تشخیص جمع آوری می‌کنند. ممکن است کسی بعد از تشخیص بیماری خیلی بیشتر از ۵ سال زندگی کند. محققان میزان شیوع بقا را برای روی اطلاعات افرادی که بیماری ۵ سال قبل در آنها تشخیص داده شد، پایه گذاری می‌شود. بنابراین اگر درمانهای بهترین در ۵ سال بعد در دسترس باشد، افرادی که اخیرا در آنها بیماری تشخیص داده شده، ممکن است نرخ زنده مانی در آنها بیشتر شود.
عواملی که بر امید به زندگی موثر هستند؟
پزشکان در مورد مراحل صحبت می‌کنند تا مشخص کنند سرطان به چه صورت در بدن شخص پیشرفت کرده است. از آنجایی که لوسمی بر خون اثر می‌گذارد، پزشکان نمی‌توانند به این روش آن را مرحله بندی کنند. دو سیستم مرحله بندی لوسمی وجود دارد: سیستم رای و سیستم بینت. در ایالات متحده پزشکان بیشتر از سیستم رای استفاده می‌کنند.
در سیستم رای، شخص آزمایشهای خون را انجام خواهد داد تا برای سلولهای سرطانی بررسی شود و پی ببرد چگونه بسیاری از گلبولهای سفید در خون و مغز استخوان هستند. به همراه معاینه، این اطلاعات یکی از پنج مرحله را برای لوسمی لنفوسیتی مزمن می‌دهد:
- مرحله صفر: افزایش تعداد گلبولهای سفید.
- مرحله ۱: افزایش تعداد گلبولهای سفید، بزرگی غدد لنفاوی.
- مرحله ۲: افزایش تعداد گلبولهای سفید، بزرگی طحال، گره‌های لنفاوی ممکن است بزرگ شود، کبد ممکن است بزرگ شود.
- مرحله ۳: افزایش تعداد گلبولهای سفید، پایین بودن گلبولهای قرمز، گره‌های لنفاوی، کبد یا طحال ممکن است بزرگ شود.
- مرحله ۴: افزایش تعداد گلبولهای سفید، کاهش تعداد پلاکت، تعداد گلبولهای قرمز ممکن است پایین باشد، بزرگی غده‌های لنفاوی، کبد یا طحال.
یک مرحله بالاتر به معنای این نیست که لوسمی لنفوسیتی مزمن اثرگذاری بیشتری بر بدن دارد. یک مرحله بالاتر امید به زندگی شخص را کوتاهتر می‌کند.
عوامل دیگر که می‌توانند بر نرخ بقا اثر بگذارند عبارتند از:
- آیا CLL برگشته یا با درمان بهبود یافته است
- چگونه سلولهای سرطانی در مغز استخوان پخش شده‌اند
- اگر تغییراتی برای DNA شخص وجود دارد چگونه است
- سلامت کلی شخص
اغلب بیماران بهتر می‌شوند و به هنگام دریافت درمان برای لوسمی لنفوسیتی مزمن زندگی طولانیتری خواهند داشت. درمان بر توقف یا کاهش پیشرفت لوسمی لنفوسیتی مزمن تمرکز دارد. اگر این بیماری در مرحله اولیه باشد، نیازی به درمان ندارد.
پس از درمان، یک فرد احتمال دارد دوره‌های زمانی داشته باشد که علائم بیماری کم باشد یا بدون علامت باشد. این حالت اغلب به عنوان بهبودی شناخته می‌شود. در حال حاضر، متخصصان پزشکی نمیدانند آیا فرد میتواند خطر بازگشت بیماری را کاهش دهد یا خیر.
زندگی با لوسمی لنفوسیتی مزمن
اگر چه هیچ درمانی برای CLL وجود ندارد، درمان مداوم میتواند به شخص کمک کند تا به مدت طولانی با این شرایط زندگی کند. چندین روش وجود دارد که کسی که لوسمی مزمن لنفاوی دارد میتواند سلامتی و بهبود خود را تامین کند. مراجعه مرتب به پزشک این امکان را می‌دهد تا علائمی را که نشان دهنده بازگشت بیماری است، بررسی کند و سریع آن را درمان کند.
ماندن در وضعیتی سالم شخص تا حد امکان میتواند به سلامت عمومی و بهبود شخص کمک کند. افراد مبتلا به لوسمی مزمن لنفاوی می‌توانند با ورزش منظم و خوردن یک رژیم غذایی سالم به خودشان کمک کنند. بسیاری از افراد با این شرایط باید مادام العمر با این شرایط زندگی کنند. حمایت عاطفی و بیان احساسات می‌توانند به شخص کمک کنند. یک سنگ صبور ممکن است از دوستان، خانواده یا گروه‌های اجتماعی باشد.
داشتن اطلاعات درست میتواند به شخص کنترل و درک بیشتری بدهد. جستجو کردن تا جای ممکن در مورد بیماری و مشاوره با پزشک روی چگونگی هدایت یک سبک زندگی سالم میتواند به تصمیم گیری در مورد درمان و مراقبت کمک کند.
گفتار پایانی
پزشکان به ندرت می‌توانند لوسمی لنفوسیتی مزمن را درمان کنند. البته، نرخ بقا برای این سرطان خوب است بخصوص با تشخیص اولیه و درمان. افراد می‌توانند سالهای بسیاری پس از تشخیص زندگی کنند و بعضی از افراد بدون نیاز به درمان تا سالهای سال زندگی می‌کنند.
