آشنایی با ۱۳ خواص بالقوه گل قاصدک برای سلامتی

گل قاصدک از خانواده گیاهان گلداری ست که در بسیاری از نواحی دنیا رشد می‌کند. جنس این گونه Taraxcum spp. است کهTaraxacum officinale  مهمترین گونه آن است. شما ممکن است با گل قاصدک به عنوان یک علف مزاحمی که هرگز باغ شما یا باغچه شما را ترک نمی‌کند، آشنا باشید. البته در طب سنتی از گل قاصدک بخاطر خواص دارویی متفاوت آن، بسیار یاد شده است. قرنهای متمادی از آنها برای درمان بسیاری از بیماری‌های جسمی از جمله سرطان، آکنه، بیماری‌های کبدی و اختلالات گوارشی، استفاده شده است.

در اینجا ۱۳ تا از خواص بالقوه قاصدک برای سلامتی و آنچه که علم درباره آنها می‌گوید، آورده شده است.

خواص گل قاصدک: ارزش تغذیه‌ای بالا

از نظر ارزش غذایی، گل قاصدک موجود در حیاط خلوت و باغچه‌تان را می‌توانید در زمره سایر سبزیجات باغتان به حساب بیاورید. از ریشه تا گل قاصدک ارزش غذایی بالایی دارد چون همراه با ویتامینها، مواد معدنی و فیبر است. گل قاصدک را می‌توان بصورت پخته یا خام مصرف کرد چون یک منبع عالی ویتامین A، C و K است. آنها همچنین حاوی ویتامین E، فولات و مقادیر کمی از ویتامینهای B هستند.

علاوه بر این برگهای گل قاصدک مقدار قابل توجهی از مواد معدنی مختلف را در بر دارد، از جمله آهن، کلسیم، منیزیم و پتاسیم. ریشه گیاه غنی از کربوهیدرات اینولین است که نوعی فیبر محلول موجود در گیاهان است که رشد و نگهداری فلور باکتریایی سالم در روده را تامین می‌‌کند. ریشه گل قاصدک نیز اغلب بصورت خشک شده است و به عنوان یک چای مصرف می‌شود اما می‌توان آن را به شکل کاملش هم مصرف کرد.

خواص گل قاصدک: حاوی آنتی اکسیدان‌های فوق العاده است

گل قاصدک سرشار از آنتی اکسیدانهای فوق العاده است که ممکن  است علت این باشد که چرا این گیاه کاربرد بسیاری برای سلامت دارد. آنتی اکسیدانها ملکلولهایی هستند رادیکالهای آزاد در بدن را خنثی کرده و از اثرات منفی آنها جلوگیری می‌کند. رادیکالهای آزاد یکی از تولیدات متابولیسم طبیعی است اما می‌توانند بسیار مخرب باشند. وجود رادیکالهای آزاد زیاد به بیماری و افزایش سن ارتباط دارد. به عبارت بهتر، آنتی اکسیدانها برای حفظ سلامتی بدن ضروری هستند.

گل قاصدک حاوی مقادیر بالایی از آنتی اکسیدان بتا کاروتن هستند که حفاظت قوی در برابر صدمه سلولی و استرس اکسیداتیو تامین می‌کند. آنها غنی از آنتی اکسیدانهای دیگر به نام پلی فنهاست که در بالاترین غلظت در این گل موجود است اما در ریشه‌ها، برگها و ساقه هم موجود است.

خواص گل قاصدک: مبارزه با التهاب

گل قاصدک ممکن است در کاهش التهاب ایجاد شده بوسیله بیماری موثر باشد که این بخاطر وجود ترکیبات زیست فعالی همچون پلی فنلهای داخل این گیاه هستند. التهاب یکی از پاسخهای طبیعی برای زخم یا بیماری است. به مرور زمان، التهاب زیاد می‌تواند منجر به صدمه دائم به بافتهای بدن و DNA شوند. بعضی از پژوهشهای آزمایشگاهی کاهش چشمگیر التهاب شاخصها در سلولها را به هنگام درمان با ترکیبات گل قاصدک، نشان دادند.

در یک تحقیق روی موشها با القای مصنوعی بیماری التهابی ریه، کاهش چشمگیر التهاب ریه در آنهایی که گل قاصدک دریافت کرده بودند، نشان داده شد. البته تحقیقات بیشتری لازم است تا نقش گل قاصدک در کاهش التهاب در انسانها مشخص شود.

خواص گل قاصدک: کنترل قند خون

اسید شیکوریک و کلروژنیک دو ماده زیست فعال موجود در گل قاصدک هستند. آنها در همه بخشهای گیاه موجود هستند و ممکن است به کاهش قند خون کمک کنند. تستهای آزمایشگاهی و تحقیقات روی حیوانات نشان می‌دهد که این ترکیبات می‌توانند ترشح انسولین از پانکراس را به هنگام جذب گلوکز در بافت عضلانی، بهبود دهد. این فرایند منجر به حساسیت انسولین و کاهش قند خون می‌شود.

 در بعضی از تحقیقات حیوانی مشخص شده که شیکوریک و کلروژنیک اسید هضم غذاهای کربوهیدرات نشاسته‌ای را محدود می‌کنند که ممکن است به توانایی بالقوه گل قاصدک برای کاشه قند خون مربوط باشد. اگر چه این تحقیقات امیدوار کننده هستند اما تحقیقات بیشتری نیاز است تا مشخص شود آیا در مورد انسانها هم همانگونه عمل می‌کنند یا خیر.

خواص گل قاصدک: کاهش کلسترول

بعضی از ترکیبات زیست فعال موجود در گل قاصدک ممکن است کلسترول را پایین بیاورند که می‌تواند خطر بیماری قلبی را کاهش دهد. یک تحقیق حیوانی نتیجه گرفت که در موشهایی که با عصاره گل قاصدک درمان شدند، کلسترول و تری گلیسرید کاهش یافت.

یک تحقیق در مورد خرگوشها اثر افزودن ریشه و برگ قاصدک به رژیم غذایی کلسترول بالا را بررسی کرد. خرگوشهایی که گل قاصدک مصرف کرده بودند به میزان قابل توجهی سطح کلسترول را کاهش داده بودند. اگر چه این نتایج جذاب است اما تحقیقات بیشتری برای مشخص کردن اثرات بالقوه گل قاصدک روی کلسترول انسانها مورد نیاز است.

خواص گل قاصدک: کاهش فشار خون

بعضی از افراد ادعا می‌کنند که گل قاصدک ممکن است فشار خون را کاهش دهد اما شواهد حمایت کننده از آن محدود است. طب سنتی از گل قاصدک بخاطر اثر دیورتیک بر اساس این اعتقاد که این گیاه می‌تواند اندامهای خاصی را سم زدایی کند، استفاده می‌کند. در طب غربی، داروهای دیورتیک برای خروج مایعات اضافی بدن استفاده می‌شوند که منجر به کاهش فشار خون می‌شوند.

یک تحقیق انسانی نشان داد که گل قاصدک دیورتیک موثری است. البته این تحقیق در مدت کوتاهی و فقط روی ۱۷ نفر انجام شد.

خواص گل قاصدک: تقویت سلامت کبد

پژوهشهای حیوانی نشان داد که گل قاصدک اثر حفاظتی روی بافت کبد در صورت وجود مواد سمی و استرس دارد. یک پژوهش، محافظت قابل توجه از بافت کبدی در موشهای صحرایی در معرض سطوح سمی استامینوفن (تیلنول) را نشان داد. محققان این نتیجه را به وحود آنتی اکسیدانهای گیاه نسبت دادند.

تحقیقات حیوانی دیگر نشان داده است که عصاره گل قاصدک ممکن است میزان چربی اضافی ذخیره در کبد را کاهش دهد و در برابر استرس اکسیداتیو در بافت کبد محافظت کند. با این حال با توجه به تفاوت متابولیسم انسانی و حیوانی، نباید انتظار همان نتایج را در انسان داشت. به عبارت بهتر برای تعیین چگونگی اثر گل قاصدک بر سلامت کبد نیازمند تحقیقات بیشتری هستیم.

خواص گل قاصدک: کمک به کاهش وزن

بعضی از تحقیقات نشان می‌دهند که گل قاصدک و مواد زیست فعال آن ممکن است به کاهش وزن و نگه داشتن وزن سالم کمک کند البته داده‌ها کاملا نتیجه بخش نیست. بعضی از تحقیقات این نظریه را می‌دهند که قابلیت گل قاصدک برای سوخت و ساز کربوهیدرات و کاهش جذب چربی ممکن است منجر به کاهش وزن شود. البته این نظریه باید به طور علمی اثبات شود.

یک تحقیق در مورد موشها نشان داد که کاهش وزن با مکمل قاصدک ارتباط دارد اگر چه باید خاطر نشان کرد که این یک یافته تصادفی است و تحقیق اصلی بر آن متمرکز نبود. تحقیق دیگری درباره موشهای چاق نشان داد که اسید کلروژنیک، ترکیب موجود در قاصدک، قادر به کاهش وزن و سطح بعضی از هورمونهای ذخیره چربی است.

باز هم یادآوری می‌کنیم که این تحقیق بطور خاص نقش گل قاصدک در کاهش وزن و پیشگیری از چاقی را نشان نداده است. برای مشخص کردن علت و اثر رابطه میان گل قاصدک و کنترل وزن، نیازمند تحقیقات بیشتر متمرکز بر روی انسانها هستیم.

خواص گل قاصدک: مبارزه با سرطان

احتمالا یکی از مهمترین ادعاهای وسوسه کننده در مورد گل قاصدک، توان بالقوه آن برای پیشگیری از رشد سلولهای سرطانی در بسیاری از اندامهای متفاوت است. یک تحقیق آزمایشگاهی کاهش رشد سلولهای سرطانی درمان شده با عصاره برگ قاصدک نشان داد. البته عصاره‌های گرفته شده از گل یا ریشه قاصدک همان نتیجه را نشان ندادند.

تحقیق آزمایشگاهی دیگر نشان داد که عصاره ریشه قاصدک توانایی شگفت انگیزی برای کاهش رشد سلولهای سرطانی در کبد، کولولن و بافت لوزالمعده دارد.

این یافته‌ها تشویق کننده هستند اما تحقیقات بیشتری برای درک عملکرد مفید قاصدک در درمان یا پیشگیری از سرطانها در انسانها، مورد نیاز است.

خواص گل قاصدک: حمایت از سلامت هضم و درمان یبوست

طب سنتی از قاصدک برای یبوست و علائم دیگر اختلال هضم استفاده می‌کند. بعضی از تحقیقات اولیه به نظر می‌رسد از این ادعاها حمایت می‌کند.

یک تحقیق حیوانی افزایش چشمگیر در تعداد انقباضات معده و خالی شدن محتویات معده در روده باریک موشهایی که با عصاره قاصدک درمان شده بودند، نشان داد. در مجموع ریشه قاصدک منبع فیبر بیوتیک اینولین است. تحقیقات نشان می‌دهد که اینولین توانایی شدیدی برای کاهش یبوست و افزایش حرکات روده دارد.

خواص گل قاصدک: تقویت سیستم ایمنی

بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که قاصدک خواص ضد میکروبی و ضد ویروسی دارد که از توانایی بدن برای مقابله با عفونت حمایت می‌کند. چندین تحقیق آزمایشگاهی نشان داد که عصاره قاصدک به میزان زیادی توانایی ویروسها برای بازسازی را کاهش می‌دهد. این تحقیق همچنین نشان می‌دهد که بعضی از ترکیبات فعال در قاصدک از بدن در مقابل باکتریهای مضر گوناگون محافظت می‌کند. در نهایت برای ترسیم نتایج دقیقی که قابلیت قاصدک برای مبارزه با عفونت باکتریایی و ویروسی را در انسانها نشان دهد، نیازمند تحقیقات بیشتری هستیم.

خواص گل قاصدک: درمان مشکلات پوستی

تحقیقات حیوانی و آزمایشگاهی نشان داد که گل قاصدک ممکن است از صدمه پوستی ناشی از آفتاب، افزایش سن و آکنه محافظت کند. در یک تحقیق عصاره برگ قاصدک و گل آن در برابر صدمه پوستی به هنگام در معرض اشعه UVB (نور خورشید) یا بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض آن قرار می‌گیرد. جالب است که ریشه قاصدک به همان شیوه موثر نبود.

یکی از ویژگی‌های پوست در حال پیر شدن، کاهش تولید سلولهای جدید پوستی است. یک تحقیق آزمایشگاهی نشان داد که ریشه قاصدک تولید سلولهای جدید را افزایش می‌دهد که این می‌تواند فرایند پیری را کند نماید. تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که عصاره قاصدک ممکن است التهاب پوست و تحریک آن را کاهش دهد در عین حال که افزایش دهنده آبرسانی و تولید کلاژن است. این خاصیت می‌توان در پیشگیری و درمان انواع خاصی از آکنه موثر باشد.

برای درک چگونگی عملکرد قاصدک در تامین سلامت پوست نیازمند تحقیقات انسانی قابل اتکایی هستیم.

خواص گل قاصدک: تامین سلامت استخوانها

تحقیقات بسیار کمی در مورد اثر قاصدک بر سلامت استخوان انجام شده است. هر چند برخی از اجزای مغذی آن به حفظ قدرت و سلامت استخوانها کمک می‌کنند. برگهای قاصدک منبع خوبی از کلسیم و ویتامین K هستند که هر دو پیشگیری از کاهش تراکم استخوانی ارتباط دارند. اینولین، فیبر موجود در ریشه قاصدک هم ممکن است از سلامت استخوانها حمایت کند در عین حال که تقویت کننده هضم و باکتریهای مفید روده است.

مقدار مصرفی و انواع شکلهای استفاده از گل قاصدک

برگهای قاصدک، ساقه‌ها و گلها اغلب در حالت طبیعی خودشان مصرف می‌شوند و می‌توان بصورت خام یا پخته مصرف کرد. ریشه معمولا خشک شده، پودر شده و به عنوان چای یا همراه با قهوه مصرف می‌شود. قاصدک به شکلهای مکمل، کپسول، عصاره و تنتور در کشورهای پیشرفته موجود است. تا به الان دستورالعمل خاصی برای مصرف وجود ندارد چون تحقیقات انسانی کمی در مورد قاصدک انجام شده است.

با توجه به بعضی از داده‌های در دسترس، میزان مصرفی پیشنهادی برای شکلهای مختلف قاصدک به صورت زیر است:

• برگهای تازه: ۱۰- ۴ گرم، روزانه
• برگهای خشک شده: ۱۰- ۴ گرم، روزانه
• تنتور برگ: ۱/۴ تا ۱ قاشق چایخوری (۵- ۲ میلی لیتر) سه بار در روز
• آب برگ تازه: ۱ قاشق چایخوری (۵ میلی لیتر) دو بار در روز
• عصاره مایع: ۱ تا ۲ قاشق چایخوری (۱۰- ۵ میلی لیتر)، روزانه
• ریشه‌های تازه: ۸- ۲ گرم، روزانه
• پودر ریشه خشک: ۱۰۰۰- ۲۵۰ میلی گرم، چهار بار در روز

خطرات و عوارض احتمالی

گل قاصدک سمیت کمی  دارد و احتمالا برای اکثر افراد بی خطر است بخصوص وقتی که به عنوان یک غذا به شکل کامل مصرف شود. البته به خاطر داشته باشید که تحقیقات خیلی محدود است و استفاده از آن صد در صد،  بی خطر نیست.

قاصدک می‌تواند موجب عکس العملهای آلرژیک شود بخصوص در افرادی که مبتلا به حساسیتهای مربوط به گیاهانی همچون علفهای مرتعی هستند. درماتیت تماسی نیز می‌تواند در افراد مبتلا به حساسیت پوستی رخ دهد. قاصدک ممکن است با بعضی از داروها، بخصوص دیورتیکها و آنتی بیوتیکها ناسازگاری داشته باشد. در صورتی که دارو مصرف می‌کنید، همیشه با مسئول درمانی خود در مورد مصرف قاصدک، مشورت کنید.

کلام پایانی

گل قاصدک جایگزین رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی سالم نیست بخصوص در رابطه با پیشگیری و درمان. با این وجود می‌تواند افزودنی مغذی و خاصی برای رژیم غذایی معمول شما باشد. گل قاصدک توان بالقوه برای تامین بعضی از فواید سلامتی را دارد اما نمی‌توان روی آن حساب کرد. تحقیقات روی کاربردهای خاص برای قاصدک محدود است بخصوص در مورد تحقیقات انسانی.

تا زمانی که حساسیت نداشته باشید یا داروهای خاصی را مصرف نکنید، گل قاصدک به احتمال زیاد به شما صدمه نخواهد زد. قبل از اضافه کردن یک مکمل گیاهی جدید به رژیم غذایی‌تان همیشه با یک کارشناس درمان مشورت کنید.

منبع: مجله قرمز