آشنایی با بيمارى هاى شايع دوران باردارى (۱)

پره اكلامپسى و اكلامپسى

پره اكلامپسى سندرمى است كه با مجموعه اى از علائم ادم، پروتئينورى و پر فشارى خون همراه است و در نيمه دوم باردارى (معمولاً بعد از هفته ۲۰ حاملگى) اتفاق مى افتد. چنانچه اين عارضه با تشنج همراه شود اكلامپسى ناميده مى شود.
اكلامپسى و پره اكلامپسى در ۷ درصد باردارى ها بروز مى كند و در صورت تشخيص بايد بسترى، درمان و در مواردى ختم باردارى انجام شود.
توصيه هايى تغذيه اى به صورت مكمل با درمان دارويى و یا بسترى و درمان فرد در بيمارستان مفيد است و به تنهايى نمى تواند موجب پيشگيرى يا درمان اين عارضه شود.

توصيه هاى تغذيه اى شامل تجويز ويتامين E، مصرف كافى كلسيم، پروتئين و پتاسيم، مصرف غذاى پر پروتئين و استفاده از منابع غذايى اسيدهاى چرب ضرورى اسيد لينولئيك و اسيد لينولنيك مى باشد.

– فشارخون ناشى از پره اكلامپسى و اكلامپسى نيازمند دارودرمانى و بسترى در بيمارستان است و با توصيه هاى تغذيه اى بهبود نمى يابد.
– محدوديت شديد مصرف نمك در پره اكلامپسى و اكلامپسى توصيه نمی شود.

فشار خون باردارى

به افزايش فشارخون بدون ادم و پروتئينورى كه از قبل از باردارى وجود داشته و در هر زمان از باردارى ممكن است اتفاق افتد، فشارخون باردارى مى گويند.

اضافه وزن و چاقى يكى از مهم ترين عوامل مؤثر بر ايجاد فشارخون در باردارى وساير دوران هاى زندگى است؛ بنابراين بهتر است بعد ازكاهش وزن، كنترل فشارخون باردارى صورت پذيرد .
توصيه هاي تغذيه اى و رژيم غذايى همزمان با درمان دارويى و ورزش مى تواند مفيد باشد و به تنهايى نمى تواند موجب پيشگيرى يا درمان اين عارضه شود.

توصيه هاى تغذيه اى شامل موارد زير است:
– تنظيم كالرى مورد نياز با مشاوره كارشناس تغذيه
– افزايش مصرف سبزى ها و ميوه ها وآجیل خام و كاهش مصرف قندهاى ساده
– محدوديت مصرف نمك

كم خونى در باردارى

تعريف كم خونى در دوران باردارى اندكى با كم خونى براى افراد معمول متفاوت است، زيرا افزايش حجم خون در باردارى باعث مى شود غلظت گلبول هاى قرمز در خون به طور فيزيولوژيك كاهش يابد.
درحالى كه كم خونى در زنان غير باردار با هموگلوبين كمتر از ۱۲ میلی گرم در دسى ليتر تعريف مى شود. در دوران باردارى هموگلوبين كمتر از ۱۱ میلی گرم در دسى ليتر كم خونى محسوب مى شود. اين تعريف براى زنان باردار كه مكمل آهن دريافت مى كنند نيز تفاوت دارد.

آنمى فقر آهن

كمبود آهن زمانى روى مى دهد كه افزايش نياز به آهن وجود داشته باشد و يا اتلاف بيش از حد خون موجب كاهش ذخاير بدن شود.
دو علت شايع كم خونى در دوران باردارى فقر آهن و خونريزى حاد است.
نياز مادر به آهن در يك باردارى طبيعى ۱۰۰۰ ميلى گرم است. از اين ميزان ۳۰۰ ميلى گرم مربوط به جنين و جفت و ۵۰۰ ميلى گرم مربوط به افزايش توده هموگلوبين مادر است و ۲۰۰ ميلى گرم نيز مربوط به ميزانى است كه به طور طبيعى از طريق دستگاه گوارش، ادرار و پوست دفع مى شود. ميزان تام آهن ( ۱۰۰۰ ميلى گرم) به مراتب بيش از ذخاير آهن اكثر زنان است و اين مسئله در صورت عدم تجويز مكمل آهن، سبب كم خونى فقر آهن مى شود.

با افزايش حجم خون در طى سه ماهه دوم باردارى، كاهش آهن اغلب به صورت افت قابل توجه غلظت هموگلوبين تظاهر مى كند.
در سه ماهه سوم براى افزايش ميزان هموگلوبين مادر و نيز براى انتقال به جنين، آهن بيشترى مورد نياز است. چون ميزان آهن منتقل شده به جنين در مادران مبتلا به فقر آهن با مقدار منتقل شده در مادران طبيعى مشابه است، حتى نوزادى كه از مادر شديداً كم خون به دنيا مى آيد، دچار كم خونى فقر آهن نمى شود؛ اما ميزان ذخاير آهن بدن نوزاد با وضعيت مادر از لحاظ آهن در ارتباط است
مصرف ناكافى منابع غذايى آهن، سابقه خونريزى شديد در قاعدگى ها يا باردارى هاى قبلى، تعداد زياد باردارى و باردارى مجدد با فاصله كمتر از ۳ سال احتمال ابتلا به كم خونى فقر آهن را افزايش مى دهد.

تغذيه مناسب مى تواند نقش مهمى در درمان و پيشگيرى كم خونى فقر آهن و ساير كم خونى ها ايجاد نمايد.
درمان كم خونى فقر آهن منوط به مصرف روزانه و منظم مكمل آهن متناسب با شدت كم خونى است.
پس از طى دوره درمان كم خونى، مصرف مكمل آهن با دوز پيشگيرى تا سه ماه پس از زايمان بايد ادامه پيدا كند .
درمان كم خونى به مدت حداقل سه ماه بايد ادامه يابد تا ذخيره فريتين بدن بهبود يابد و با تست هاى آزمايشگاهى تأييد شود. گرچه مصرف كوتاه مدت قرص آهن مى تواند ميزان هموگلوبين را در سطح نرمال نشان دهد ولى دليل بر افزايش ميزان ذخاير آهن ندارد. بعد از يك ماه مصرف مكمل اضافى آهن، بايد هموگلوبين و هماتوكريت بررسى شود اگر مشكل كم خونى برطرف نشد علل ديگر كم خونى بررسى شود.
در زمانى كه مادر بيش از يك قرص آهن استفاده مى كند بهتر است از مكمل مولتى ويتامين و مينرال ويژه باردارى استفاده كند.

 

توصيه هاى تغذيه اى در پيشگيرى و درمان كم خونى

 

منابع غذايى حاوى آهن مثل گوشت، مرغ، ماهى، حبوبات و سبزى هاى سبز تيره مثل جعفرى در برنامه غذايى روزانه مصرف شود.

از انواع مغزها مثل گردو، بادام، پسته، فندق و انواع خشكبار مثل برگه ها، توت خشك، كشمش و خرما كه منابع خوبى از آهن هستند به عنوان ميان وعده استفاده شود.
منابع غذايى ويتامين C مثل سبزى هاى تازه و سالاد (شامل گوجه فرنگى، كلم، گل كلم، فلفل دلمه اى) و همچنين چاشنى هايى مثل آب ليمو و آب نارنج تازه كه جذب آهن را افزايش مى دهند به همراه غذا مصرف شود.
براى جذب بهتر آهن غذا، از مصرف چاى، قهوه و دم كرده هاى گياهى يك ساعت قبل از غذا و حداقل دو ساعت پس از غذا خوددارى گردد همچنين از مصرف چاى پررنگ اجتناب شود.
براى كاهش اختلالات گوارشى و جذب بهتر آهن، بهترين زمان مصرف قرص آهن پس از غذا و يا شب قبل ازخواب است.

منبع: آوای سلامتی