جینکو و خواص فوق العاده آن در تقویت حافظه
همراه با بالا رفتن سن و نیز عوامل دیگری چون مشغله‌های ذهنی و درگیری‌های روزمره‌ی زندگی همچنین ابتلا به برخی بیماری‌های روانی و نیز جسمی، گاه پیش می‌آید که قدرت حافظه‌ی انسان دستخوش اختلالاتی می‌شود. این اختلالات منجر به کاهش توان به ذهن‌سپاری و یادآوری و بازخوانی اطلاعات و خاطرات می‌گردد. راه‌های بسیاری برای احیای توان حافظه وجود دارد. از جمله‌ی راه‌هایی که متخصصان امر برای پیشگیری از کاهش توان حافظه پیشنهاد می‌دهند انجام ورزش‌های ذهنی نظیر حل جدول، کتاب خواندن، حفظ شعر، بازی شطرنج و نیز انجام ورزش‌های بدنی است. این فعالیت‌ها موجب افزایش عملکرد مغز شده و به زبان ساده موجب بالا رفتن جریان خون در مغز می‌گردد و این امر از غیرفعال و پیر شدن و در نهایت از بین رفتن سلول‌های مغزی و در نتیجه کوچک شدن مغز (آلزایمر) پیشگیری می‌کند.
در این میان تغذیه‌ی صحیح را نیز نباید فراموش کرد. اگر بدن را به منزله‌ای کارخانه‌ای بدانیم که فعالیت‌های مغزی در واقع سیستم مدیریتی این کارخانه را تجهیز و تامین می‌کند، در این باره باید گفت که غذارسانی درست و سالم به این بخش کنترل کننده و برنامه ریز باید در لیست مهم‌ترین فعالیت‌های روزانه آورده شود.
طب سنتی برای این برنامه‌ریزی گنجاندن محصولات به دست آمده از گیاه جینکو را پیشنهاد می‌کند.
با عطارباشی همراه شوید تا با خواص جینکو و سودمندی‌های آن در مطلب زیر آشنا شوید:
جینکو درختی است برگ ریز که قدیمی‌ترین گونه‌ی گیاهی به جای‌مانده در جهان می‌باشد. بعضی، قدمت وجود آن را بیش از ۲۰۰ میلیون سال و بعضی منابع بیش تر از ۲۵۰ و حتی ۲۷۰ میلیون سال می‌دانند. این درخت ارتفاعی تا ۳۷ متر و قطری تا حدود یک متر را می‌تواند دارا باشد. عمر درخت گاهی تا هزار سال می‌رسد. برگ‌های این درخت بسیار ظریف و زیبا و به شکل بادبزن هستند. برگ جینکو دارای رنگ سبز نسبتا روشن بوده و همین رنگ به درخت زیبایی خاصی می‌دهد.این درخت دو پایه بوده، در پایه‌ی نر گل‌ها به صورت گل آذین سنبله و پایه‌ی ماده میوه‌ای شبیه به گیلاس تولید می‌کند که ریشه‌ی آن در پاییز به روی درخت کامل شده و به زمین می‌افتد. میوه‌ی جینکو دارای قسمت گوشتی آب‌دار با بوی بد بوده و دانه‌ای در وسط آن است. این دانه شبیه دانه‌ی بادام است و در بعضی از مناطق آسیا به عنوان خوراکی به فروش می‌رسد. این درخت، بومی چین بوده و در ژاپن نیز گسترش دارد. کشت جینکو در سال‌های اخیر در مناطق مختلفی از جهان از جمله در ایران معمول شده است. این درخت دارای رشد بسیار کند و آرامی است.
تاریخچه
با توجه به قدمت درخت که مربوط به بیش از ۲۰۰ میلیون سال پیش است، آن را به نام فسیل زنده یاد می‌کنند و از آنجا که فسیل‌های به جا مانده از این درخت در نواحی جنوب شرقی چین و هندوچین پیدا شده است، احتمال رویشگاه اصلی آن در این نواحی به یقین مبدل شده است. به نظر می‌رسد که تمام جینکوهای موجود در آمریکای شمالی، اروپا و نقاط دیگر کره‌ی زمین در عصر یخبندان دوره‌ی اول از بین رفته و فقط در چین از این خطر نجات یافته‌اند. این گیاه در سال ۱۷۱۰ به وسیله‌ی اگلبرت کمپفر به اروپا برده شد و در سال ۱۷۷۱ توسط گیاه شناس مشهور، «لینه» مورد مطالعه و نام‌گذاری علمی شد.
در چین به جینکو «پنجه اردک» گفته می‌شود؛ چرا که شباهت زیادی به آن دارد. این گیاه از قدیم به عنوان یکی از گیاهان با اهمیت چین محسوب می‌شده و برای آن آثار تقویت کننده‌ی قلب و ریه قائل بوده‌اند. در اسناد باقی مانده از طب چین قدیم این گونه استنباط می‌شود که پودر برگ‌های آن را به منظور درمان آسم به طریقه‌ی استنشاقی استفاده می‌کرده‌اند. در دست نوشته‌های سانسکریت از اثرات عصاره‌ی این گیاه به عنوان اکسیر طولانی کننده عمر یاد شده است.
ترکیبات مهم
قسمت مورد استفاده‌ی جینکو برگ‌های آن است که به طور خلاصه ترکیبات مهم آن شامل موارد زیر است:
*فلاونوئیدها: بیش از ۴۰ فلاونوئید مختلف تاکنون در برگ‌ها شناخته شده اند که شامل بیلوبتین، جینکتین، ایزوجینکتین، سیادوپیتی زین، کورستین، کامفرول و ایزورامنتین می‌شود.
*ترپنوئیدها که بیشتر دی ترین هستند شامل بیلوبالید، و جینگولیدهای A، B، C، J و M.
*اسیدهای آلی از جمله اسید شیکمیک، اسید وانیلیک، اسید آسکوربیک، اسید پاراکوماریک و مشتقات اسید بنزوئیک
* ترکیبات دیگر از جمله کربوهیدرات، الکل‌ها، کربورهای خطی و کتون‌های دانه که دارای حدود ۳۸ درصد کربوهیدرات، ۴ درصد پروتئین، ۲ درصد چربی، آلکالوئیدها، اسید آمینه، گلوکزیدهای سیانوژنیک و فنل‌ها است.
اصولا عصاره‌ی جینکو را بر حسب وجود ۲۴ درصد فلاونویید گلوکزیدها استاندارد می‌کنند.
خواص جینکو
بیش از ۴۰۰ تحقیق کلینیکی بر روی خواص جینکو صورت گرفته که اطلاعات مهمی از آن‌ها به دست آمده است؛ از جمله این که اثرات عصاره‌ی جینکو به مراتب از اجسام خالص شده‌ی آن بیشتر است و این نشان می‌دهد که اثرات سینرژیسم بین ترکیبات مختلف آن وجود داشته و دارای اهمیت است. آزمایش‌های مختلفی که بر روی انسان و حیوان صورت گرفته به طریق خوراکی و به شکل قطره و کپسول بوده است.از اثرات تایید شده‌ی جینکو که دارای اهمیت هستند موارد زیر را می‌توان نام برد:
۱- تحریک گردش خون مغزی:
نارسایی گردش خون در مغز می‌تواند باعث دلهره، استرس، کمی حافظه، مشکلات شنوایی و کاهش تمرکز شده که این موارد می‌توانند با جینکو تخفیف یافته و یا درمان شوند. مصرف عصاره‌ی جینکو در ۷۰ درصد از بیماران باعث افزایش جریان خون مغزی شده است. بر اساس یک تحقیق در ۱۱۲ نفر که نقصان گردش خون مغزی داشته‌اند و متوسط سن آن‌ها ۷۰ سال بود، مصرف روزانه‌ی ۱۲۰ میلی‌گرم عصاره‌ی جینکو به مدت یک سال باعث کاهش گیجی، سردرد و افزایش حافظه‌ی کوتاه مدت شد. حدود ۴۰ کار کلینیکی در مورد استفاده‌ی ۱۲۰ میلی گرم روزانه عصاره جینکو به مدت ۴ تا ۶ هفته صورت گرفته که همگی افزایش گردش خون مغزی را نشان دادند.
۲- مصرف عصاره‌ی جینکو به عنوان کاهش دهنده‌ی استرس و دلهره موثر بوده است.
۳-در افزایش حافظه موثر است.
۴- تحریک گردش خون عمومی به خصوص در افراد مبتلا به آسم را باعث می‌شود.
۵-خاصیت آنتی اکسیدان و محافظت از اعصاب را دارد.
۶-تاثیر درمانی مثبتی در حالات جنون و نیز حالاتی شبیه به آلزایمر دارد.
در تحقیقات اخیر بسیاری از دلایل اثرات بالا به اثبات رسیده است از جمله این که عصاره‌ی جینکو در سلول‌ها، بهره‌وری گلوکز و اکسیژن را زیاد می‌کند و در خنثی کردن رادیکال‌های آزاد نقش مهمی دارد. هم چنین از نظر بالا بردن استقامت جدار سلول‌ها دارای اثرات مثبت است. افزون بر این ثابت شده که میزان اسیدهای چرب اشباع نشده‌ی اعصاب از دیگر اعضای بدن بیشتر بوده و به همین دلیل نیز در معرض تخریب به وسیله‌ی رادیکال‌های آزاد قرار می‌گیرند؛ لذا علت محافظت عصبی جینکو به دلیل اثرات خنثی کننده‌ی رادیکال‌های آزاد، روشن می‌شود.
از اثرات دیگر جینکو ضد تجمع پلاکت‌هاست که به علت اثر مستقیم بر روی جدار سلول‌ها و اثر آنتی‌اکسیدانی آن است. همچنین در این ارتباط باعث افزایش سنتزپروستاسیکلین و سنتز ماده‌ی ۲PAF می‌شود. این اثر جینکو موجب کاهش لخته‌های خونی و جلوگیری از سکته‌های قلبی و مغزی می شود.
مقدار و طریقه‌ی مصرف
اکثر محصولات جینکوی استاندارد حاوی ۲۴ درصد فلاوگلوکزید جینکو است. مقدار مصرف آن ۴۰ تا ۸۰ میلی‌گرم هر بار و تا سه نوبت در روز است (جمعا تا ۲۴۰ میلی‌گرم در روز).
آزمایش‌های کلینیکی نشان داده است که مصرف فرآورده‌های جینکو حداقل باید ۱۲ هفته ادامه یابد تا آثار آن ظاهر شود. البته در مواردی پس از دو تا سه هفته تاثیر آن در افراد ظاهر شده است.
میزان سمی بودن
جینکو داروی بی خطری است. در ۴۴ تحقیق که جمعا ۹۷۷۲ نفر در آن مورد آزمایش بودند، عوارض جانبی بسیار محدودی مشاهده شده که شامل ۲۱ مورد مشکلات روده‌ای- معده‌ای، هفت مورد سردرد و شش مورد گیجی بوده است. البته میوه‌ی جینکو که از آن دارو تهیه نمی‌شود دارای عارضه‌ی جانبی از جمله التهاب از دهان تا مقعد، مشکلات روده‌ای- معده‌ای و موادی مانند سماق‌های سمی است.
مهم‌ترین اثرات گزارش شده جینکو
ضد تجمع پلاکت‌ها، ضد آلرژی، ضد آلزایمر، ضد آریتمی، ضد آرتریت، ضد آسم، ضد سرطان، ضد شکنندگی مویرگ‌ها، ضد تشنج، ضد افسردگی، ضد ادم (خیز)، ضد ورم، ضد جنون (ضد دیوانگی)، ضد کم خونی، ضد اکسیدان، ضد کرم، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد سرفه، کاهش دهنده‌ی اضطراب، قابض، بازکننده‌ی برونش‌ها، محافظ قلب، محرک گردش خون، تشنج‌آور، کاهش دهنده‌ی چربی خون، افزایش دهنده‌ی حافظه، محافظ اعصاب، محرک گردش خون مغزی، محافظت کننده از اثرات مضر اشعه‌ها، گشاد کننده‌ی رگ‌ها و جلوگیری کننده از لخته شدن خون.
نکات قابل توجه
۱- فرآورده‌های صنعتی مختلفی از جمله قرص، کپسول و قطره از عصاره‌ی برگ جینکو تهیه شده که توصیه می‌شود تنها از این گونه محصولات استاندارد استفاده شود، نه از برگ گیاه و دم کرده یا جوشانده‌ی آن.
۲- مهم‌ترین استفاده‌ی درمانی از محصولات جینکو در جلوگیری از فراموشی است؛ ولی باید دانست که این دارو درمان کننده‌ی قاطع و کامل نمی‌باشد. این محصولات می‌توانند سرعت رسیدن به فراموشی را کاهش داده و یا به تأخیر اندازند، ضمن این که به عنوان جلوگیری نیز مصرف می‌شوند.
۳- مصرف محصولات جینکو در حد دارویی دارای عارضه‌ی جانبی نبوده و یا به صورت محدود گزارش شده که شامل حساسیت‌های پوستی، اسهال، سردرد، بی خوابی، اضطراب، تهوع و مشکلات روده و معده است. این عوارض ماندگار نبوده و با قطع مصرف دارو بر طرف می‌شود.
