مراقبتهای ویژه پوست، مو و ناخن در اختلالات تیروئیدی
پوست، مو و ناخن از نظر فعالیت سلولی عملکردی نزدیک به یکدیگر دارند. هورمونهای تیروئید نقش مهمی در روند رشد و تکثیر پوست، مو و ناخن دارند. وقتی اختلالی در میزان ترشح این هورمون ایجاد می شود شاهد تغییرات مشهودی در این ۳ عضو هستیم. این تغییرات ممکن است تا مدت زیادی بعد از شروع درمان ادامه یابند. گاهی لازم است علاوه بر درمان غددی، درمانها و مراقبتهای پوستی نیز انجام شود.
عوارض کم کاری تیروئید روی پوست، مو و ناخن
در این بیماران تعریق کاهش مییابد و غدد عرقی پوست را مرطوب و چرب میکنند. وقتی فعالیت غدد عرقی کاهش مییابد، غدد چربی نیز کمتر فعالیت میکنند، پس پوست خشک میشود. افرادی که پوست خشکی دارند دچار خارش نیز میشوند. دمای پوست در این بیماران کم است و وقتی به پوست آنها دست میزنید کاملا سرد است. این افراد بیشتر دچار کبودی در اندامها میشوند؛ یعنی ضربههای خیلی معمولی باعث ایجاد کبودی میشود. پوست کف دست و پا بهدلیل شاخیشاخی شدن لایه سطحی پوست ضخیم میشود. موی بیماران خشن و شکننده است و رشد کمی دارد. موها در صورت و ابروها دچار ریزش میشود. ناخنها شکننده، شیاردار و به رنگ زرد درمیآید.
عوارض پرکاری تیروئید روی پوست، مو و ناخن: در پرکاری تیروئید برخلاف کم کاری، غدد عرق فعالیت زیادی دارند و کف دست و پا و بدن خیس است. خیس بودن منجر به بیماریهای قارچی و بعضی از انواع اگزما، بهخصوص در نواحیای از بدن مانند زیربغل، کشاله ران، گردن و… که پوست چیندار و لایهلایه است، میشود و مشکلات جدیدی ایجاد میکند. کهیر و التهاب پوست نیز دیده میشود. موی بیماران نازک و رشد آن کم است و ریزش موی زیادی دارند. ساختار و شکل ناخن آنها تغییر میکند و گاهی هم ممکن است ناخن از بستر خود جدا شود.
مراقبتهای ویژه پوست ، مو و ناخن در اختلالات تیروئیدی
بسیاری از بیماریهای داخلی، به خصوص نوع غددی چند عارضه هستند؛ یعنی بیمار فقط با یک علامت مراجعه نمیکند و اغلب آنها چند شکایت را با هم یکجا مطرح میکنند. یکی از این بیماریها که اغلب باعث ایجاد ابهام میشود و فرد نمیداند بهطور مستقیم به کجا باید مراجعه کند، کم کاری یا پرکاری غده تیروئید است. این بیماری میتواند باعث تظاهرات پوستی شود.
بسیاری از بیماران با علائمی مانند خشکی پوست یا ریزش ابرو و کمپشتی موی سر و… به متخصصان پوست مراجعه میکنند و معلوم میشود به اختلال عملکرد تیروئید مبتلا هستند؛ یعنی مشکل پوستی بیمار از جای دیگری نشات گرفته است. تشخیص نیز زیاد دشوار نیست.
اگر به تازگی مشکلی در پوست یا موی شما ایجاد شده، بهتر است این سوالها را از خود بپرسید: آیا عادات غذاییتان تغییر کرده است؟ دچار کاهش یا افزایش وزن شدهاید؟ عدم تحمل به گرما پیدا کردهاید؟ تپش قلب دارید؟ و….
در کم کاری تیروئید موها خشک، خشن و عروسکی هستند. کمبود هورمون تیروئید باعث میشود فاز تلوژن مو افزایش یابد و زمان استراحت طولانیتر شود. در نتیجه سرعت ریزش مو با جایگزین شدن آن هماهنگی ندارد و موها کم پشت میشوند. این افراد دچار ریزش موی ابرو هم هستند. ابروها معمولا از گوشه خارجی میریزند و باعث میشود طول ابرو کاهش یابد. پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدی شیوع کمتری نسبت به کم کاری تیروئید دارد. بیماری در ۲۰ تا ۴۰ سالگی بیشتر دیده میشود.
این افراد دچار کمپشتی و ریزش موی سر میشوند حتی موی زیر بغل نیز کاهش مییابد. البته بیماران معمولا علائم دیگری مانند تپش قلب، عصبانیت و… را نیز دارند. در مردان نیز موها نرم شده و ممکن است دچار ریزش شوند.
گاهی بیماری شدید است و با کنترل بیماری و تجویز دارو ممکن است علائم بهطور کامل برطرف نشود. گاهی هم بیماری طولکشیده است و فرد احتمال دارد خشکی پوست یا کم پشت بودن موها را ناشی از ارث یا فیزیولوژی بدن خود بداند و به پزشک مراجعه نکند. در این مواقع ممکن است درمان عوارض پوستی و… با مشکل مواجه شود ولی معمولا بیمارانی که علائم پوستی دارند به متخصص پوست مراجعه میکنند و بعد از انجام آزمایشاتی علت خشکی یا ریزش مو و کبودی و… مشخص میشود. برای اینکه بتوان علائم عوارض پوستی و… را کاهش داد نیاز به مداخلات درمانی و مراقبتی از پوست، مو و ناخن است.
بیمارانی که دچار خشکی پوست هستند باید از کرمهای نرمکننده و لوسیونها استفاده کنند. تابش نور مستقیم آفتاب و استفاده از دوش گرم باعث تشدید خشکی پوست خواهد شد. در این شرایط استفاده از کرم ضدآفتاب حاوی مواد نرمکننده بسیار مفید است. قرار گرفتن در معرض باد کولر نیز باعث افزایش خشکی پوست خواهد شد. بعد از استحمام بهتر است تا وقتی پوست مرطوب است، فرد از کرم مرطوبکننده استفاده کند. این کار جذب رطوبت از طریق پوست را بیشتر میکند. مصرف مایعات نیز باعث افزایش رطوبت پوست خواهد شد.
برای درمان ناخن شکننده بهتر است هنگام کار کردن از دستکش استفاده شود. تماس زیاد با مواد شوینده و آب ممنوع است. ناخنها نباید بلند شوند چون در این حالت احتمال شکستن بیشتر است. استفاده از سوهان سطح ناهموار ناخن را هموار و احتمال شکنندگی را کمتر میکند.
در کم کاری تیروئید با تجویز لووتیروکسین به بیمار معمولا خشکی پوست و ریزش مو به تدریج برطرف میشود. البته داروهایی که برای پرکاری تیروئید تجویز میشوند، ممکن است باعث ریزش مو شوند. این روند نگرانکننده نیست و بهتدریج و با کنترل بیماری این مشکل نیز برطرف میشود، اما احتمال دیگری وجود دارد.
گاهی بیماری شدید و ریزش موی ابرو بهگونهای است که ممکن است بعد از کنترل بیماری برنگردد. در این مواقع بیمار باید به متخصص پوست ارجاع داده شود. در مواقعی که بیماری شدید است، ممکن است موها برنگردند. ابتدا باید سعی شود با دارو رشد مجدد را به ابروها بازگردانند. داروهای تحریککنندهای وجود دارند که روی فولیکول مو اثر میگذارند.
اگر بعد از یک دوره درمان موها برنگشتند میتوان از روش کاشت ابرو برای جایگزینی ابروهای از دسترفته استفاده کرد ولی این کار را حتما باید افراد حرفهای انجام دهند چون فولیکولها از نقطه دیگری از بدن گرفته میشود و باید بهگونهای کاشته شود که همجهت با ابروهای بیمار باشد. همچنین مشکل دیگری که این افراد دارند، رشد بیش از حد موهایی است که از نقطه دیگری از بدن گرفته شده است. موهای ابرو برخلاف موهای سر بعد از رشد معینی متوقف میشوند. افرادی که کاشت ابرو انجام میدهند باید هر چند وقت یکبار ابروها را کوتاه کنند. البته به روشهای آرایشی و تاتوی ابرو هم میتوان فکر کرد. افرادی که دچار زبری، خشکی و شکنندگی مو هستند میتوانند تا کنترل بیماری و برای کاهش شدت عوارض از شامپوهای مخصوص نرمکننده استفاده کنند. شامپو باید به آرامی روی سر ماساژ داده شود. سرمهایی که ساقه مو را حفظ میکنند هم مفید هستند. داروی ماینوکسیدیل باعث تقویت موهای سر میشود. همچنین باید هنگام شانه زدن دقت کنند که فشار زیادی به ساقه مو وارد نشود. شانه باید به آرامی روی مو حرکت کند.
منبع: هفته نامه سلامت
