خواص و ویژگی های ترخون در طب سنتی
ترخون (به انگلیسی: Tarragon) نوعی گیاه خوش عطر است که معمولا در سبزی خوردن های معمول یافت میشود. همچنین بسیاری از مردم از ترخون در پخت و پز و تهیه‌ی غذاهای مختلف استفاده می‌کنند. خواص ترخون فراوان هستند و این گیاه می‌تواند در موارد مختلفی به شما کمک کند و وضعیت سلامتی‌تان را بهبود ببخشد. در این نوشتار قصد داریم به طور کامل به بررسی این گیاه و خواص آن بپردازیم. لطفا با عطارباشی همراه باشید.
گیاه‌شناسی
ترخون گیاهی از خانواده‌ی کاسنی است که ارتفاع آن به ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های این گیاه سبزرنگ، بلند و باریک و گل‌های آن زرد رنگ هستند. دانه‌های گیاه نیز عقیم بوده و تکثیر آن به شکل رویشی انجام میشود. در برگ ترخون اسانس روغنی وجود دارد که ترکیب عمده‌ی آن را «متیل چاویکول» و «پی‌متوکسی سینامیک آلدئید» تشکیل می‌دهند که خاصیت ضدعفونی‌کنندگی بسیار قوی دارند.
تاریخچه
قدمت استفاده از ترخون به ۵۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد که این گیاه برای اولین بار در مناطق جنوبی روسیه و سیبری یافت شد. ترخون در زمان جنگ‌های صلیبی به اروپا وارد شد و کشت آن در نقاط مختلف اروپا رواج یافت. امروزه این سبزی معطر را در تهیه‌ی غذاها و ساخت داروها به کار می‌برند. ابن‌سینا و زکریای رازی قبل از اروپاییان به خواص درمانی ترخون پی بردند و در کتاب‌های طبی خود نوشته‌اند که ترخون نفخ را برطرف کرده و هوای آلوده از طاعون را ضدعفونی و پاک می‌کند.
ابن بیطار نیز ترخون را سبزی سفره‌ی غذا می‌داند و عقیده دارد چند برگ ترخون، نفس را معطر و خوشبو می‌کند.
در طب سنتی قدیم ایران ترخون را دم کرده و آن را به‌عنوان مقوی معده می‌خوردند تا هضم غذا را آسان و نفخ شکم و روده‌ها را برطرف کرده، قاعدگی زنان را منظم کند و دردهای اعصاب و انواع روماتیسم را شفا بخشد.
مسکن طبیعی
در طب سنتی ایران برای جلوگیری از خونریزی لثه‌ها و التیام زخم‌های دهان از دمنوش یا روغن ترخون استفاده می‌کردند. این سبزی معطر همچنین تسکین‌دهنده‌ی درد دندان و لثه است، زیرا حاوی ماده‌ای به نام «اوژنول» است.
خواص ترخون برای هضم غذا
برگ و سرشاخه‌های گل‌دار ترخون، محرک و مقوی معده و تسکین‌دهنده‌ی ناراحتی‌های معده است که بر اثر استرس به وجود آمده‌اند. همچنین سیستم هاضمه را تقویت می‌کنند. روغن موجود در برگ این سبزی موجب افزایش شیره‌های گوارشی در سراسر دستگاه گوارش میشود و به افزایش توانایی بدن به هضم مواد غذایی از طریق تجزیه ی غذاها به مواد مغذی کمک می‌کند.
منبع آنتی‌اکسیدان‌های قوی
ترخون خواص آنتی‌اکسیدانی فراوانی دارد و رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کند. رادیکال‌های آزاد، محصولات فرعی متابولیسم هستند که اگر در بدن شما باقی بمانند موجب تخریب سلول‌‌های بدن می‌شوند، درنتیجه در سیستم هاضمه باقی مانده و آن دچار مشکل می‌کنند. ترخون رادیکال‌های آزاد و سموم بدن را از بین می‌برد.
اشتها آور گیاهی
وقتی شما برگ‌های ترخون را دهان می‌گذارید، ترشح شیره‌های گوارشی معده را تحریک می‌کند، به همین دلیل موجب افزایش اشتها میشود. در قسمت‌های پایین‌تر دستگاه گوارشی، شیرهی معده و صفرا ترشح می‌شوند تا اگر غذایی در معده باشد، سرعت هضم مواد غذایی را افزایش دهند و اگر نباشد (معده خالی باشد) موجب افزایش اشتها شوند.
خواص ترخون برای گردش خون
روغن فرار موجود در ترخون به توزیع مناسب مواد مغذی، اکسیژن، هورمون‌ها و آنزیمها در سراسر بدن کمک می‌کند و گردش خون و مخاط را بهبود می‌بخشد.
خوشبو کننده‌ی دهان
اگر می‌خواهید دهان و بدن خوشبو داشته باشید، ترخون را در رژیم غذایی خود قرار دهید. بوی تند و معطر ترخون موجب مهار رشد میکروب‌های روی پوست شده و به این ترتیب باعث کاهش بیشتر بوی دهان و بدن میشود.
قاعده آور طبیعی
ترخون دردهای شکمی، حالت تهوع و خستگی را رفع می‌کند. این سبزی همچنین قاعده آور است و مصرف آن درد قاعدگی را کاهش می‌دهد و آن را منظم می‌کند.
محرک سیستم عصبی
ترخون همه‌ی سیستم‌های متابولیکی بدن را تحریک می‌کند و رشد و ایمنی بدن را ارتقا می‌بخشد، درنتیجه موجب تحریک مغز، سیستم عصبی، گوارشی، گردش خون و هورمونی (اندوکرینی) میشود.
سایر خواص ترخون
– اگر می‌خواهید مرغ بریان درست کنید داخل شکم آن را ترخون کنید تا غذای شما خوشمزه و هضم آن آسان شود.
– کسانی که ضعف قوه‌ی باه و سستی کمر دارند، ترخون خشک را با زرده‌ی تخممرغ مخلوط کنند و به کمر بمالند.
– برای درمان دردهای روماتیسمی، ۱۰ گرم برگ ترخون را در ۳۰۰ سیسی آب بجوشانید و روزی سه فنجان میل کنید.
– ترکیبات موجود در ترخون ضد انگل است و کرم‌های روده و معده را میکشد.
– برای پیشگیری از تصلب شرائین و بیماری‌های عروقی، برگ‌های ترخون را بجوید.
– کسانی که نقرس دارند، از دم‌کرده‌ی ترخون استفاده کنند.
– اگر معده‌ی شما تنبل و ترشح آن ضعیف است، ترخون بخورید.
– ترخون تقویت‌کننده‌ی اعصاب است.
خواص ریشه‌ی ترخون
ریشه‌ی ترخون، قدرت دفاعی بدن را در برابر برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها افزایش می‌دهد و مصرف آن سکسکه را رفع می‌کند.
خواص اسانس ترخون
اسانس ترخون به شکل قطره‌ی خوراکی در داروخانه‌ها و عطاری‌های معتبر موجود است. سه تا پنج قطره اسانس ترخون را روی یک حبه قند بریزید و میل کنید تا معده‌تان تقویت شود. این قطره در دوران بارداری و کودکان کمتر از چهار سال منع مصرف دارد.
خواص روغن ترخون
خواص درمانی ترخون به دلیل روغن موجود در آن است که بو و طعم تندی دارد. این روغن تقویت‌کننده‌ی بدن، اشتهاآور، ادرارآور و کرم‌کش است. کارشناسان گیاه‌درمانی استفاده از روغن ترخون را همراه با روغن رازیانه و عسل برای تقویت سیستم هاضمه توصیه می‌کنند، البته اگر آلرژی دارید از مصرف این روغن بپرهیزید.
خواص دم‌کرده‌ی ترخون
برای تهیه‌ی دم‌کرده‌ی ترخون باید پنج گرم برگ گیاه را در یک فنجان ریخته و روی آن آب جوش بریزید. اجازه دید ۱۰ دقیقه بماند تا دم بکشد. این دم‌کرده را پس از صرف غذا بنوشید، زیرا در جلوگیری از آبله و سرخجه و کنترل وبا نقش موثری دارد.
خواص چای ترخون
برای تهیه‌ی این چای گیاهی، یک قاشق غذاخوری ساقه و برگ خشک شده‌ی ترخون را درون یک فنجان آب جوش بریزید و ۱۰ دقیقه صبر کنید تا دم بکشد، سپس آن را گرم بنوشید.
نوشیدن یک فنجان چای ترخون در روز توصیه میشود، زیرا به افزایش صفرا توسط کبد کمک کرده و فرآیند هضم و سم‌زدایی بدن را آسان می‌کند.
مضرات
اگر روغن ترخون به شکل موضعی و خارج از بدن استفاده شود جای نگرانی وجود ندارد، اما هنگامی که به شکل خوراکی مصرف میشود باید احتیاط کنید، زیرا مقدار زیاد آن می‌تواند باعث مسمومیت شود.
– زیادهروی در خوردن ترخون باعث کاهش میل جنسی میشود و خون را تیره می‌کند.
