چگونه مثانه عصبی را آرام کنیم ؟
مشکلات ناشی از ابتلا به مثانه عصبی ، بسیار وسیع تر از بی اختیاری ادرار است و ممکن ست به عفونت مجاری ادراری، بازگشت ادرار به کلیه ها، اختلالات جنسی و یبوست نیز منجر شود. مجله سلامتی عطارباشی به شرح این موضوع خواهد پرداخت.
مثانه عصبی
شاید تصور کنید شب ادراری از شایع ترین و آزاردهنده ترین مشکلات دستگاه ادراری و بویژه مثانه است، اما خوب است بدانید مثانه عصبی یا نوروژنیک از اختلالات عصبی عضلانی ست که نه تنها از شیوع بالایی برخوردار است، بلکه ممکن است تحت تاثیر بیماری هایی چون ام اس، دیابت، تومور نخاع، قطع نخاع، دیسک کمر و دیسک گردن، دمانس ( زوال عقل ) و پارکینسون بروز یابد.
چرا مثانه عصبی می شود ؟
کنترل سیستم عصبی بر مثانه و مجاری ادراری به گونه ای است که این اعصاب در احساس پر شدن مثانه، احساس نیاز به دفع ادرار و کمک به تخلیه ادرار نقش اساسی دارند. اگر به دلایل مختلف بویژه در موارد اکتسابی، این سیستم دچار اختلال شود و فرمان پر بودن مثانه را به مغز مخابره نکند، تخلیه ی ادرار به درستی و در زمان مناسب انجام نمی شود و امکان برگشت آن به کلیه ها یا بروز عفونت ادراری یا بروز بی اختیاری ادرار وجود خواهد داشت. تحت تاثیر برخی بیماری ها، از جمله دیابت به مرور زمان، سیستم عصبی خودکار مثانه و مجاری ادراری مختل می شود. همچنین به تدریج بر اثر آسیب یا ضربه های ناشی از تصادفات، تروما به کمر یا نخاع، دیسک کمر و گردن، مهره ها و بویژه جراحی در این مناطق و نیز بیماری هایی چون ام اس و پارکینسون، مثانه عصبی بروز می کند.
مراحل درمان مثانه عصبی کدامند ؟
- برنامه ریزی : بیمار باید یک برنامه برای توالت رفتن تنظیم کند.
- نوشیدن مایعات : ننوشیدن مایعات کافی می تواند مثانه را اذیت کند و باعث انقباض عضلانی و تحریک نشت ادرار شود.
- پرهیز از محرک ها : برخی غذاها و مواد خوراکی می تواند مثانه را تحریک کند. بهتر است، شیرین کننده های مصنوعی، غذاهای تند و اسیدی و نوشیدنی های حاوی کافئین مصرف نشود.
- باز آموزی مثانه برای پیشگیری از بی اختیاری ادرار : بازآموزی مثانه می تواند از بی اختیاری ادرار بکاهد. هدف از آموزش مجدد عضلات مثانه، جلوگیری از نشت ادرار و اسپاسم های عضلانی ست.
- استفاده از سوند : برای بیماران مبتلا به مثانه ی نوروژنیک که احتباس ادراری دارند یعنی ناتوانی در تخلیه مثانه دارند ، ممکن است استفاده از سوند لازم باشد.
- دارو : بیماران مبتلا به مثانه نوروژنیک ممکن است از برخی داروها برای کاهش فعالیت زیاد مثانه استفاده کنند.
- عمل جراحی : اعمال جراحی برای بیمارانی استفاده می شود که با دیگر روش های کنترل بی اختیاری ادرار درمان نشده اند.
چرا و در چه شرایطی اعصاب مثانه دچار اختلال می شود ؟
مثانه عصبی یا نوروژنیک اختلالی است که به صورت مادرزادی یا اکتسابی بروز پیدا می کند. در برخی افراد، عصبی که از نخاع به مثانه وارد می شود، به صورت مادرزادی دچار اختلال و در نهایت، فرد دچار اختلال عملکرد مثانه می شود. یعنی دچار بی اختیاری ادرار و دیگر مشکلات سیستم ادراری.
نکته : ابتلا به مثانه عصبی چه مادرزادی باشد، چه اکتسابی، احتمال عفونت ادراری، عفونت مثانه، کلیه و آبسه کلیوی وجود دارد.
آیا دیابتی ها در خطر مثانه عصبی خواهند بود ؟
مثانه عصبی یکی از عوارض دیابت است که زنان را بیشتر از مردان گرفتار می کند. بیماران دیابتی علاوه بر اینکه باید قند خونشان را کنترل کنند، لازم است مراقب عوارض این بیماری از جمله: قطع پا، مشکلات بینایی، حملات قلبی، عروقی و نارسایی کلیوی باشند. اختلالات کلیوی ناشی از این بیماری ممکن است منجر به ایجاد مثانه نوروژنیک شود.
آنچه ممکن است در بیمار دیابتی اتفاق بیفتد، این است که این بیماری بر سیستم عصبی خودکار مثانه و مجاری ادراری اثر می گذارد و کار آن را مختل می کند. با ایجاد این اختلال حس پر شدن مثانه دچار اشکال می شود و فرد احساس می کند ادرار کمتری دارد درحالی که مثانه اش پر است. بنابراین دیرتر برای تخلیه ادرار می رود. با پیشرفت این اختلال عضلات مثانه به خوبی منقبض نمی شوند تا ادرار را کامل تخلیه کنند و در نتیجه مقداری ادرار در مثانه باقی می ماند.
ضروری ست بیماران دیابتی با مشاهده ی عوارضی چون نشت ادرار، عدم تخلیه ی کامل مثانه، جریان ضعیف ادرار، کاهش دفعات تخلیه ی ادرار و عفونت ادراری،پزشک خود را در جریان بگذارند.
کودکان و نوزادان با مثانه عصبی چه شرایطی دارند ؟
مثانه عصبی می تواند مادرزادی باشد، یعنی نوزاد با سیستم اختلال مثانه عصبی یا اختلال در تکامل ستون فقرات به دنیا می آید. در چنین شرایطی، سیستم ادراری تکامل پیدا نمی کند یا نوزاد با اختلال در توده ی اسکلتی عضلانی انتهای نخاع به دنیا می آید.
مثانه این بچه ها همیشه یا تا مدتی، همراه با مشکلات مثانه نوروژنیک است که باعث می شود مثانه به طور طبیعی تخلیه نشود. کودکانی که چنین مشکلی دارند گاهی دچار بی اختیاری ادرار می شوند. بعلاوه مشکل تخلیه ادرار در نوزادان و کودکان که تنگی مجرا یا مشکلی در مسیر مجرای ادرار دارند، ممکن است حاد شود.
مجله عطارباشی به والدین چنین کودکانی هشدار می دهد : نوزادانی که موقع ادرار، جیغ می زنند و ادرارشان به خوبی دفع نمی شود، باید تحت معاینه متخصص اورولوژی قرار بگیرند. بزرگسالانی که ادرارشان دیر می آید یا احساس می کنند تغییری در دفع ادرار دارند یا ادرارشان سخت می آید نیز باید به متخصص اورولوژی مراجعه کنند.
درمان برخی مشکلات را به تعویق نیندازید !
درمان دیسک کمر و گردن و نیز تومور نخاع نباید به تاخیر بیفتد چرا که می تواند به مثانه عصبی منجر شود. انسداد طولانی پروستات در آقایان نیز منجر به بروز این عارضه می شود. هر نوع بیماری که روی سیستم اسکلتی و نخاعی و سیستم عصبی مثانه اثر بگذارد، منجر به بروز این عارضه می شود.
مثانه نوروژنیک ممکن است همراه با مشکلات جنسی و یبوست نیز باشد چرا که به واسطه این عارضه ، عضلات کف لگن دچار اختلال می شود .
درمان دارویی و جراحی مثانه عصبی را توضیح بفرمایید ؟
مثانه نوروژنیک با توجه به عوارض و از طریق آزمایش خون و ادرار ، سیستوسکپی و اولتراسوند یا سی تی اسکن قابل تشخیص است.
مثانه عصبی دارای درمان دارویی و جراحی است. گاهی لازم است مبتلایان برای درمان به خودشان سوند بزنند تا برگشت احتمالی ادرار به کلیه ها آسیب نزند ولی معمولا علائم بیماری با مصرف دارو از بین می رود. بتازگی روش نوینی برای جراحی مطرح شده که با الکترود، انتهای نخاع تحریک می شود تا ادرار بتواند به طور طبیعی دفع شود. به همین علت درمان مثانه نوروژنیک نیاز به همکاری نورولوژیست ها، جراح اعصاب و اورولوژیست ها دارد.
