تفاوت جوشانده و دم کرده های طب سنتی
بیشتر افراد تصور می‌کنند مصرف دمنوش‌ها و جوشانده‌های گیاهی فقط برای رفع مشکلات جسمی یا تنش‌های روحی – عصبی است، در حالی که طب سنتی توصیه می‌کند برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری‌ها (به تشخیص و تجویز متخصص طب سنتی و با توجه به مزاج خود) دمنوش‌هایی را به شکل روزانه مصرف کنید، زیرا بهترین و ساده‌ترین راه تسکین دردهای عمومی بدن هستند. البته اما و اگرهایی در مورد خواص دم کرده هایی که امروزه به شکل چای کیسه‌ای یا نوشیدنی‌های خنک آماده به فروش می‌رسند وجود دارد که در اینجا می‌خوانید. در ادامه مطلب با عطارباشی همراه باشید.
تفاوت جوشانده و دم کرده
دم کردن و جوشاندن گیاهان دو روش مختلف است که هر کدام تاثیر جداگانه ای بر بدن دارند. برای تهیه دمنوش از میوه، برگ، ساقه یا ریشه گیاهان را استفاده می‌کنند. اگر قسمت مورد استفاده خرد یا نرم باشد، احتیاج به تغییر شکل ندارد ولی اگر سفت و سخت باشد حتما باید خرد، له یا پودر شود و سپس روی مقدار معینی از آن آب جوش بریزید، سپس در ظرف را ببندید و به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بگذارید تا دم بکشد. برای استخراج بهتر مواد، ظرف حاوی گیاه و آب جوش را به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه روی بخار کتری یا سماور قرار دهید سپس آن را صاف کرده و میل بفرمایید. میزان مصرف گیاه و آب جوش در مورد هر گیاه متفاوت است. اگر گیاه را مستقیم با آب سرد یا گرم بجوشانید، جوشانده‌ای بدست می‌آید که خاصیت و اثر آن قوی‌تر از دمنوش است. جوشانده برخی از گیاهان به دلیل تاثیر قوی و فوری روی برخی از اعضای بدن، عوارض جانبی دارد و می‌تواند به مسمومیت یا حتی مرگ شخص منجر شود به همین دلیل باید برای مصرف روزانه، به میزان متعادل از دمنوش استفاده شود و از مصرف جوشانده به خصوص جوشانده های گیاهان ناشناخته بدون نظر و تجویز متخصصان طب سنتی جدا پرهیز کرد.
خواص دم کرده‌ها
گیاهان دارویی می توانند به شکل‌های مختلف به فرمولاسیون های دارویی تبدیل شده و مورد استفاده قرار گیرند. استفاده از این داروهای گیاهی به نوع گیاه، نوع ماده موثر، مقاومت ماد در اثر میزان حرارت، حلالیت، پایداری در اثر گذشت زمان و عوامل دیگر بستگی دارد. به عنوان مثال برای استفاده از اثری مشخص حتما باید از دم کرده گیاه استفاده کرد. در حالی که برای اثری متفاوت از همان گیاه، ممکن است جوشانده آن تجویز شود. به این معنی که گاهی در دم کرده گیاه یک دسته مواد خاص وارد می شوند و بر اثر حرارت بیشتر و جوشاندن، موادی دیگر در نتیجه خواص این دو محصول با هم متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال می‌توان چای دم کرده و جوشانده را مقایسه کرد. چای دم کرده، عطر و طعم دلنشین و خاصیت ضد خستگی دارد، درحالی که چای جوشیده دارای رنگ سیاه، بو و مزه نامطبوع و یبوست‌آور است چون با جوشیدن مقدار زیادی مواد قابض وارد چای شده و ظاهر و باطن آن را تغییر می‌دهد، بنابراین در استفاده از گیاهان دارویی باید دقت کرد که کدام شکل آن باید تهیه و استفاده شود.
چای های کیسه‌ای
به طور کل در چای کیسه‌ای، گیاه به شکل پودر در می‌آید و زمان دم کشیدن آن کوتاه‌تر می‌شود. توصیه طب سنتی برای مصرف چای، دم کرده آن به شکل سنتی است. زیرا برخی از چای‌های کیسه‌ای ممکن است طعم یا رنگ مصنوعی داشته باشند. اگر چای کیسه‌ای را در آب جوش بیندازید و کمتر از ۳۰ ثانیه رنگ داده و بوی چای بدهد، به احتمال زیاد چای طبیعی و خالص نیست و به طور قطع به آن مواد مصنوعی اضافه شده است. به ویژه چای‌های کیسه‌ای خارجی که خیلی سریع رنگ می‌دهد و هرچه چای کیسه‌ای بیشتر در آب جوش قرار می‌گیرد، رنگ غلیظ‌تری ایجاد می‌کند. اگر چای ایرانی را در کیسه بریزید و در یک لیوان قرار دهید، ۱۰ دقیقه طول می‌کشد تا رنگ زرد مایل به نارنجی ایجاد کند و درصورت استفاده از افزودنی‌های طبیعی مصرف‌شان مانعی ندارد. توصیه می‌شود برای بهره‌بردن از خواص درمانی انواع گیاهان دارویی از دم کرده سنتی آنها استفاده نمایید. مثلا دم کرده گل گاوزبان همراه لیمو‌عمانی آرام بخش، مقوی قلب و مسکن سرماخوردگی است و باید به شکل سنتی مصرف شود. همچنین استفاده از چای کیسه‌ای برای دو فنجان ایزادی ندارد، فقط ممکن است ترکیبات در فنجان دوم کمی رقیق‌تر باشد.
چای سبز
نحوه دم کردن چای سبز کاملا شبیه چای و دارای اثری مشابه است. گیاه چای سیاه و چای سبز یکی بوده و تفاوت آنها در نحوه به عمل آوردن‌شان است. اگر برگ چای تازه را خشک کنیم چای سبز تهیه شده ولی اگر پس از چیدن برگ تازه چای، عمل تخمیر روی آن انجام شود به چای سیاه تبدیل خواهد شد. برای تهیه دمنوش چای سبز بهتر است آن را در ظرفی تیره بریزید و در محلی تاریک و به دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. برای هر نفر یک قاشق مرباخوری چای سبز در قوری بریزید و یک لیوان آب جوش به آن اضافه کنید. در قوری را به مدت ۱۰ دقیقه بگذارید، سپس آن را بنوشید.
دم کرده گل ختمی
یکی از دم‌کرده‌های پرخاصیتی که مصرف آن توصیه می‌شود، گیاه گل ختمی است که در زمان سرماخوردگی به عنوان ضدسرفه، خلط آور و صاف کننده صدا قابل مصرف است. یک قاشق غذاخوری گل ختمی را در قوری بریزید و روی آن یک لیوان آب جوش بریزید. اجازه دهید به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه دم بکشد. اگر تمایل دارید آن را با کمی عسل شیرین کنید. برای دم کردن ریشه این گیاه ابتدا ریشه آن را تمیز کنید. در یک لیتر آب جوش بریزید و اجازه دهید به مدت ۳۰ دقیقه دم بکشد، پس از سرد شدن آن را از صافی عبور دهید و با عسل شیرین کنید.
دم کرده برگ نعناع
دمنوش نعناع مسکن و آرامبخش خوبی است و ناراحتی اعصاب و تشنج را برطرف می‌کند. برای رفع بوی نامطبوع دهان و پیشگیری از بیماری‌های لثه تجویز می‌شود. برای رفع سینه درد و سرفه، دم کرده نعناع را به شکل گرم بنوشید. دو قاشق غذاخوری برگ نعناع تازه یا خشک را در یک قوری بریزید و یک لیوان بزرگ آب جوش به آن اضافه کنید و اجازه دهید به مدت ۱۵ دقیقه دم بکشد. درصورت تمایل می‌توانید از عسل یا نبات برای شیرین کردن آن استفاده کنید.
دم‌کرده‌های خنک!
دم‌کرده همان طور که از نامش پیداست، یعنی روی گیاهی آب جوش بریزید و اجازه دهید به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در ظرفی بماند یا برای تسریع روند آن را روی بخار ملایم آب قرار دهید تا گرمایی که به آن می‌دهد، مانع از سرد شدن دم کرده شود و بعد آن را مصرف کنید. اگر دم‌کرده‌ها را نگه دارید تا سرد شوند، مقداری رسوب در آنها ایجاد می‌شود. اسم این نوشیدنی خنک شده دم‌کرده نیست و خواص درمانی ندارد! اگر در بازار موادی با این نام فروخته می‌شود که رسوب هم ندارد باید نام آن را عصاره یا نوشیدنی گذاشت که به طور حتم مواد نگهدارنده شیمیایی هم دارند. دم‌کرده‌ها را باید پس از آماده شدن سریع خورد، اگر سرد شد و مواد آن رسوب کرد، ممکن است فایده‌ای نداشته باشد.
