زخم پپتیک (Peptic ulcer)

زخم های پپتیکی ، زخم هایی هستند که در آستر داخلی معده، قسمت فوقانی روده و مری ایجاد می گردند. رایج ترین علامت زخم پپتیکی، درد شکمی می باشد.
در گذشته های نه چندان دور تصور می شد فاکتورهای مربوط به شیوه زندگی مانند علاقه زیاد به غذاهای پرادویه یا شغل های استرس زا، ریشه اغلب زخمهای پپتیکی هستند؛ اما امروزه پزشکان دریافتند که علت اصلی زخم های پپتیکی استرس یا رژیم غذایی نمی باشد بلکه عفونت های باکتریایی و برخی از داروها هستند که سبب زخم های پپتیکی می گردند. زخم پپتیکی بیماری شایعی است که بیش از 10% امریکایی ها را تحت تاثیر قرار داده است. خبر خوب آن که درمان موفقیت آمیز زخم پپتیکی امکان پذیر است.

نشانه های زخم پیتیک

رایج ترین علامت زخم پپتیکی، درد سوزشی می باشد. این درد به علت زخم ایجاد شده و در اثر تماس اسید معده با منطقه جراحت، بدتر می شود. نشانه های این درد بصورت موارد زیر مشخص می گردند:
احساس درد در هر جایی از بالای ناف تا جناغ سینه
احساس درد حداقل از چند دقیقه تا چندین ساعت
بدتر شدن درد، زمانی که معده خالی است
شعله ور شدن درد در شب
اغلب با خوردن غذاهای خاصی که اسید معده را خنثی می کند و یا با استفاده از داروهای آنتی اسید، این درد تسکین می یابد.
برای چند روز یا چند هفته دردی وجود ندارد و سپس دوباره درد بر می گردد.
در موارد کمتر، علایم و نشانه های دیگری به شرح ذیل در زخم پپتیک دیده می شود:
بالا آوردن خون، که با رنگ قرمز یا سیاه مشخص می گردد.
وجود خون تیره رنگ در مدفوع یا قیری شدن مدفوع
حالت تهوع یا استفراغ
کاهش وزن بدون دلیل
تغییر اشتها

علت زخم های پپتیکی

بسته به محل زخم، زخم های پپتیکی نام های متفاوتی دارند:
زخم معده: نوعی از زخم پپتیکی است که در معده ایجاد می شود.
زخم دئودنومی: این نوع زخم پپتیکی در قسمت ابتدایی روده باریک (دئودنوم) ایجاد می شود.
زخم مری: زخم مری معمولا در قسمت انتهایی مری قرار دارد، و اغلب با بیماری مزمن ریفلاکس مری- معده ای(GERD)مرتبط می باشد.
علت اصلی زخم در اغلب موارد: اگرچه استرس و غذاهای پرادویه، در گذشته علت اصلی زخم های پپتیکی بوده اند، امروزه پزشکان علت اصلی اغلب زخمها را باکتری هلیکو باکتر پیلوری می دانند. هلیکوباکتر پیلوری در لایه موکوسی زندگی می کند که بافت معده و روده باریک را پوشانده و محافظت می نماید. در اغلب موارد هلیکوباکتر پیلوری مشکلی ایجاد نمی کند. اما گاهی اوقات، می تواند لایه موکوسی را از بین ببرد و در معده یا دئودنوم التهاب ایجاد کند و سبب زخم شود.هلیکوباکتر پیلوری، عفونت رایجی در معده و روده می باشد. در ایالت متحده، یک نفر از هر 5 نفر فرد زیر 30 سال و نیمی از افراد بالای 60 سال به این عفونت مبتلا هستند. اگرچه هنوز دقیقا”چگونگی سرایت هلیکوباکترپیلوری مشخص نیست، ممکن است از طریق تماس نزدیک، مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر قابل انتقال باشد. همچنین ممکن است هلیکوباکترپیلوری از طریق غذا یا آب نیز منتقل گردد.هلیکوباکترپیلوری رایج ترین علت زخم پپتیکی است اما تنها علت نمی باشد. علاوه بر هلیکوباکترپیلوری، دلایل دیگر زخم های پپتیکی، یا فاکتورهایی که سبب بدتر شدن آن می گردند، شامل موارد ذیل می شوند:
استفاده مرتب از مسکن ها: داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی می توانند سبب تحریک یا التهاب معده و روده باریک گردند. این داروها هم با نسخه و هم بدون نسخه در دسترس هستند و شامل : آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و غیره می باشند. برای اجتناب از ناراحتی های گوارشی، این داروها باید به همراه وعده های غذایی صرف شوند. چنانچه زخم پپتیکی دارید، مطمئن گردید پزشکتان از وجود زخم در زمان تجویز مسکن آگاه است. دیگر داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی شامل Alka-seltzerو سابسالیسیلات بیسموت می باشند. متاسفانه برخی افراد این داروها را برای رفع علایم زخم های پپتیکی مصرف می کنند، اما این داروها شرایط را بدتر می کنند. از دیگر داروهای تجویز شده ای که منجر به زخمهای پپتیکی می گردند، داروهای استفاده شده برای درمان استئوپورز هستند که بیس فسفونات ها نام دارند و شامل موارد: اکتونل (Actonel)، فوساماکس (Fosamax) و … هستند. داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، سنتز آنزیم تولید کننده پروستاگلاندین ها (سیکلواکسیژناز) را مهار می کنند. پروستاگلاندین ها ترکیباتی شبه هورمونی هستند که از معده در برابر صدمات فیزیکی و شیمیایی محافظت می نمایند. بدون این محافظ، اسید معده منجر به فرسایش بافت معده شده و سبب خونریزی و زخم می گردد.
سیگار کشیدن: نیکوتین موجود در تنباکو، مقدار و غلظت اسید معده را افزایش می دهد، بنابراین خطر ایجاد زخم را بالا می برد. سیگار کشیدن همچنین روند درمان را کند می کند.
مصرف زیاد الکل: الکل سبب فرسایس لایه موکوسی معده و افزایش تولید اسید می گردد. اما هنوز مشخص نیست که آیا الکل به تنهایی سبب پیشرفت زخم می گردد ویا فقط علایم را بدتر می کند.
استرس: اگرچه استرس، علت زخم پپتیکی نمی باشد اما به عنوان یک فاکتور می تواند در تشدید این بیماری مشارکت کند. استرس علایم زخم پپتیکی را بدتر می کند و درمان آن را به تاخیر می اندازد. برخی از دلایل ایجاد استرس شامل: وقایع و پیشامدهایی که احساسات را درگیر می کنند، جراحی، یا صدمات فیزیکی مانند سوختگی یا دیگر آسیب های شدید می باشند.

عوارض

چنانچه زخم های پپتیکی درمان نشوند، عوارضی را به دنبال خواهند داشت؛ این عوارض شامل:
خونریزی داخلی:خونریزی سبب کاهش خون و در نتیجه آنمی یا کم خونی شدید می گردد که نیاز به بستری شدن یا تزریق خون خواهد داشت.
عفونت:زخم های پپتیکی می توانند تمام دیواره معده و روده باریک را از بین ببرند و فرد را در معرض عفونت های جدی حفره شکمی (پریتونیت) قرار دهند.
بافت های زخمی: زخم های پپتیکی، بافت های زخمی را ایجاد می کنند که مسیر عبور غذا از مجرای گوارشی را مسدود می نمایند؛ و سبب می شوند شما سریع تر احساس سیری کنید، یا استفراغ کنید و در نهایت دچار کاهش وزن گردید.

منبع: epezeshk.com