تشخیص و درمان سرطان با نانوذرات طلا
محققان دانشگاه صنعتی شریف با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران نانوساختار ویژه‌ای را با استفاده از نانومیله‌های طلا تولید کردند که قابلیت تشخیص و درمان همزمان سرطان را دارد.
امروزه خواص وابسته به اندازه و شکل نانوذرات فلزی موضوع بسیاری از تحقیقات شده است. نانو ذرات اکسید آهن و طلا به دلیل برخورداری از خواص مغناطیسی و نوری ویژه، بیش از سایر نانوذرات فلزی مورد توجه قرار گرفته‌اند.
این نانوذرات پتانسیل بسیار بالایی جهت استفاده در بازه وسیعی از کاربردها از خود نشان داده‌اند از این رو سنتز نانوذرات طلا با اشکال مختلف می‌تواند موجب تغییر خواص نوری این نانوذرات شود.
دکتر محمدرضا هرمزی نژاد از اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر این که خواص نانوذرات طلا شدیدا تحت تأثیر شکل، اندازه و ساختار کریستالی آنها است، از اجرای پروژه تحقیقاتی در این زمینه خبر داد.
وی هدف اصلی از این پژوهش را افزایش کارایی درمان سرطان با استفاده از نانوساختارها دانست و ادامه داد: نانوساختارها اگر به درستی و بر اساس هدفی خاص طراحی و سنتز شوند، امکان تشخیص و درمان بیماری را به صورت همزمان فراهم می‌کند. بر همین اساس در این تحقیق، ساختاری مبتنی بر نانومیله‌های طلا و نانوذرات آهن طراحی و سنتز شد تا هم برای درمان «فتوترمال» و هم تصویربرداری MRI کارایی لازم را داشته باشند.
هرمزی نژاد پایدارسازی و تأمین زیست سازگاری نانوساختار بدون آنکه قابلیت درمانی آنها تحت تأثیر قرار گیرد را از چالش‌های این تحقیقات نام برد و یادآور شد: استفاده از این نانوذرات کارایی درمان سرطان را افزایش داده و به طور مؤثر سبب حذف سلول‌های سرطانی می‌شود بدون آنکه نیازی به استفاده از لیزرهای توان بالا و یا درمان چندمرحله‌ای وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: بر این اساس در این تحقیق به صورت همزمان از خاصیت پلاسمونی نانوذرات طلا و خاصیت سوپرپارامغناطیسی نانو ذرات آهن استفاده شده است. نانوساختار حاصل، یک ساختار هیبریدی است که به دلیل داشتن هر دو خاصیت، می‌توان از آن جهت تشخیص و درمان سرطان استفاده کرد.
محقق این طرح با اشاره به نحوه اجرای این طرح، توضیح داد: در مرحله اول نانوذرات با خواص پلاسمونی و مغناطیسی مناسب طراحی شد و پس از آن پارامترهای سنتز ساختار به گونه‌ای کنترل شد که بتوان با لیزر توان پایین نانوساختار را تحریک کرده و نیز در تصویربرداری MRI کنتراست کافی ایجاد کند.
وی اضافه کرد: در ادامه نانو ذرات سنتز شده به گونه‌ای اصلاح شدند تا هم پایداری کافی برای کاربرد در محیط‌های بیولوژیکی داشته باشند و هم زیست سازگاری آنها افزایش یابد. در نهایت خون سازگاری، زیست سازگاری نانوذرات و همچنین کارایی درمانی آنها در فاز برون تنی مورد ارزیابی قرار گرفت.
هرمزی نژاد با تاکید بر این که این نانو ذرات در درمان و تشخیص سرطان کاربرد دارد، خاطرنشان کرد: در این پژوهش قابلیت این نانوذرات در مقیاس برون تنی به اثبات رسید و مطالعات برای افزایش کارایی و استفاده از آنها در مقیاس درون تنی ادامه دارد.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های منا خفاجی دانشجوی مقطع دکترای پژوهشکده نانو دانشگاه صنعتی شریف، دکتر منوچهر وثوقی، دکتر محمدرضا هرمزی نژاد و دکتر اعظم ایرجی زاد از اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف و دکتر رسول دیناروند عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است و نتایج آن نیز در مجله Scientific Reports به چاپ رسید.
