اهمیت صبحانه در تغذیه کودکان
مصرف صبحانه چه تاثیری در سلامت کودک دارد؟
انتخاب نوع غذا و مهارت خوردن با وضعیت جسمی و روحی کودک در ارتباط هستند. ذائقه و طعم هایی که کودک به آنها عادت دارد، نتیجه ی یک سری الگوهای رفتاری و مصرفی خانواده است که بر انتخاب کودک تاثیر مستقیم دارد و می تواند سلامت جسمی و روحی او را تحت تاثیر قرار دهد.
در نتیجه برنامه ریزی برای افزایش اشتها ، باید براساس ذائقه ی کودک انجام شود؛ به گونه ای که گروه های غذایی اصلی مثل نان و غلات، شیر و لبنیات، میوه ها، سبزی ها و گوشت ها در برنامه ی غذایی روزانه گنجانده شود.
افزایش حجم عضلات، که نتیجه ی دریافت کافی غذاست، مهارت و توانایی انجام فعالیت های جسمی را در کودک بالا می برد. رشد روانی و حالات روحی بر نگرش، عادات، رفتارها و الگوهای غذایی کودک موثر است. در این راستا مصرف غذا در وعده های مشخص برای تامین درشت مغذی و ریز مغذی های لازم برای رشد و نمو کودک حائز اهمیت است. از نظر متخصصان تغذیه این وعده ها شامل سه وعده ی اصلی ( صبحانه، ناهار و شام ) و دو یا سه میان وعده هستند.
در این میان مصرف صبحانه به دلیل افزایش سوخت و ساز بدن در هنگام صبح، برای کودکان اهمیت فراوان دارد. از طرف دیگر تحقیقات زیادی نشان می دهند که صرف صبحانه باعث افزایش قدرت یادگیری و ایجاد تمرکز بیشتر در کودکان می شود.
اطلاعات ثبت شده در منابع تغذیه ای نشان می دهد، کودکانی که ٢٠ دقیقه قبل از آغاز کلاس، صبحانه میل می کنند، نسبت به گروهی که یک ساعت قبل، صبحانه مصرف کرده اند تمرکز بهتر و نمرات بالاتری دارند. دانش‌آموزان با خوردن صبحانه می‌توانند حافظه کوتاه مدت خود را تقویت کنند.
با توجه به این نکته که بیشترین فعالیت فکری کودکان به ویژه در سنین مدرسه ساعات آغازین روز است، پس صبحانه باید شامل مواد غذایی باشد که بتواند یک سوم کل انرژی مورد نیاز روزانه را ( معادل ۶۰۰تا ۷۰۰کالری برای پسران و حدود ۵۰۰تا۶۰۰ کالری برای دختران ) تامین کند.
علل صبحانه نخوردن
مصرف صبحانه های حاضری به علت شاغل بودن مادران و نبود فرصت کافی برای جمع شدن سرسفره، از دلایل عدم توجه و تمایل کودکان به صرف صبحانه است. تکراری و یکنواخت بودن مواد خوراکی، ترس و نگرانی از رفتن به مدرسه و مواردی از این قبیل به راحتی شوق و تمایل خوردن صبحانه را از بین می برد.
البته افراد به دلایل مختلف مثل دیر برخاستن از خواب، نداشتن وقت کافی هنگام رفتن به مدرسه یا حتی میل نداشتن برای خوردن این وعده کم کم آن را از برنامه غذایی خود حذف می‌کنند که در بلندمدت این موضوع، پیامدهای بدی را برایشان به دنبال خواهد داشت.
عوارض نخوردن صبحانه
تحقیقات نشان داده است دانش آموزی که صبحانه نخورده باشد، قند خونش پس از گذشت ساعاتی پایین می آید. در نتیجه انرژی فرد برای یادگیری کم می شود و قدرت حل مسائل فکری مثل ریاضی در او به شدت کاهش می یابد. چنین دانش آموزی در اواخر ساعات مدرسه کسل است و حوصله ی نشستن در کلاس و گوش دادن به درس را ندارد؛
لذا باید گفت « آموزش کودک از صبحانه شروع می شود نه از زنگ مدرسه. در این جا نقش صبحانه و میان وعده ی صبح ( ساعت ۱۰ صبح ) بسیار آشکار می شود.
تغذیه ی رایگان در مدارس کشور به ویژه در مناطق محروم، از نظر اقتصادی یا فرهنگی ، نقش به سزایی در افزایش یادگیری دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنها و در نتیجه توسعه ی کشور دارد.
نخوردن صبحانه از دلایل مهم افت تحصیلی در کودکان سنین مدرسه و اختلال رشد در کودکان پیش دبستانی است.بچه هایی که گرسنه هستند و رژیم ناکافی دارند بیشتر مستعد:
– کندی رشد
– انرژی کمتر برای بازی کردن،درس خواندن و فعالیت فیزیکی
– کم خونی و کمبود ویتامین A و ید هستند.
راهکارهای علاقه مند ساختن کودکان به صبحانه
گروهی از کودکان خوردن غذاهای گرم مانند انواع ساندویچ، عدسی و … را به تناول انواع صبحانه های معمول ترجیح می دهند. توجه به این خواسته ی کودکان و تهیه ی انواع غذاها برای این وعده، خود راهکاری مناسب برای ایجاد تمایل به مصرف صبحانه است.
رعایت مواردی مانند چیدن سفره ای زیبا بر اساس تمایلات کودک، استفاده از رنگ های شاد مانند رنگ نارنجی، عدم مصرف شام پر حجم و دیر وقت، صرف صبحانه توسط خود والدین، فراهم کردن محیطی به دور از نگرانی و ترس و انتقال حس دوست داشتن به فرزندان، باعث تحریک اشتهای کودکان و افزایش تمایل آن ها به مصرف این وعده غذایی مهم می شود.
از نکات مهم دیگر توجه به زمان مصرف صبحانه است. بهترین زمان برای کودکان سنین مدرسه قبل از ورود به کلاس و در کودکان پیش دبستانی بین ساعت ٧-٩ صبح است.
راه‌هاي آشتي دادن کودکان با صبحانه
١.زمان در صبحانه خوردن اهميت زيادي دارد. بلافاصله بعد از برخاستن کودکان از خواب، آنها را به صبحانه دعوت نكنيد. مي‌توانيد اجازه دهيد که آنها براي رفتن به مهدكودك يا مدرسه آماده شوند و لباس‌هايشان را بپوشند و بعد، سر ميز صبحانه بيايند و غذايشان را به اتمام برسانند.
٢.بچه‌ها به تنوع و تجملات، توجه ويژه‌اي دارند؛ به‌عنوان نمونه، گذاشتن يك ليوان آب‌ميوه تازه مثل آب پرتقال روي ميز صبحانه مي‌تواند به آنها انگيزه بدهد. يك برش نان تست همراه یک تخم مرغ آب پز و گوجه برش خورده هم مي‌تواند ساندويچي لذيذ براي صبحانه آنها باشد.
٣.بعضي بچه‌ها از غذاهاي مايع بيشتر لذت مي‌برند. به عنوان نمونه، يك كاسه كوچك شير و غلات صبحانه، كمي عدسي يا فرني يا سوپي مثل سوپ قارچ؛ كه البته خيلي هم رقيق نيست.
۴.همراه كردن انواع مغز‌ها با صبحانه مي‌تواند به هرچه مغذي‌تر شدن اين وعده كمك كند. مي‌توانيد پنير سفيد را با انواع مغز‌هاي خردشده مخلوط كنيد و به شكل گلوله درآوريد؛ چون اغلب كودكان علاقه بيشتري به اين شكل غذا خوردن نشان مي‌دهند.
۵.بيشتر بچه‌ها طعم شير را دوست ندارند. بنابراين به آنها شير را به شكل شيركاكائو يا مخلوط‌شده با انواع ميوه‌هاي فصل مثل توت‌فرنگي يا موز بدهيد.
۶.تكه‌اي كيك خانگي نيز مي‌تواند در كنار يك ليوان شير، صبحانه‌اي دلچسب براي کودکان باشد. براي تنوع هم كه شده، يك روز را به خوردن يک چنين صبحانه‌اي اختصاص بدهيد.
۷.بعضي از بچه‌ها لقمه گرفتن را دوست ندارند. مي‌توانيد وقتي آنها را براي صبحانه صدا مي‌زنيد، در بشقابشان حداقل ۲ عدد ساندويچ كوچك با شكل ظاهري زيبا بگذاريد و آن را با يك ليوان آب‌ميوه تازه همراه كنيد.
۸.تخم‌مرغ از آن غذاهايي است كه بچه‌ها به خوردن آن نياز دارند. مي‌توانيد آن را به جاي آب‌پز كردن، به شكل پخته يا نيمرو با كمي سيب‌زميني و قارچ سرو كنيد.
۹.بچه‌ها را براي تمام كردن صبحانه‌شان تحت فشار قرار ندهيد و به زور غذايي را به آنها تحميل نكنيد. به آنها براي انتخاب غذايشان فرصت بدهيد.
١٠.لزومي ندارد بچه‌ها براي صبحانه حتما نان و پنير يا خامه و عسل بخورند. ببينيد چه دوست دارند؛ همان را برايشان سرو كنيد. اين غذا مي‌تواند تكه‌اي پيتزاي خانگي باشد يا قسمتي از يك تارت تازه ميوه كه البته نبايد هر روز مصرف شوند.
ویژگی یک صبحانه خوب
- ویژگی یک صبحانه خوب این است که یک ماده نشاسته‌ای مانند نان یا سیب‌زمینی یاغلات صبحانه‌ای مانند برشتوک وجود داشته باشد، به دلیل اینکه قندی که در نشاسته وجود دارد به تدریج آزاد می‌شود و می‌تواند تا زمان ناهار انرژی فرد را تأمین کند.
- وجود یک منبع پروتئینی در وعده صبحانه برای رشد بهتر کودک ضروری است.
- در صبحانه یک ماده لبنی مانند شیر یا ماست باید وجود داشته باشد.به دلیل اینکه ممکن است افراد در طول روز از ماده لبنی استفاده نکنند بهتر است که در صبحانه از این مواد لبنی مصرف کنند.
- البته لبنیات را باید به شیر و ماست محدود کنیم، خامه و کره از دسته لبنیات مورد نظر جدا هستند زیرا پروتئین‌ها و ویتامین‌های مورد نظر در کره و خامه به اندازه شیر و ماست نیست.
- در صبحانه یک ماده‌ای غذایی مانند گوجه‌فرنگی و آبمیوه که دارای ویتامین C است باید وجود داشته باشد به دلیل اینکه ویتامین C جذب آهن را بیشتر و فرد را شاداب و سرحال می‌کند.
- برای تامین انرژی مورد نیاز انواع نان ، غلات آماده صبحانه مانند برشتوک، همچنین مربا، کره، عسل ، خامه، حلیم و برای تامین پروتئین مصرف پنیر، تخم مرغ و شیر توصیه می شود.
- نیاز به ویتامین و املاح را می توان با مصرف انواع میوه به صورت تازه یا خشک مانند برگه ها یا آب میوه های تازه ی تهیه شده در منزل تامین کرد.
- مناسب ترین روش برای استفاده از مواد غذایی ذکر شده و اطمینان از تامین نیازهای کودک در این وعده، مصرف برنامه ی چرخشی در طول هفته است.
منبع: آوای سلامتی
