چه چیزهای بر تغذیه کودکان تاثیر می گذارند؟
عوامل زیادی که بعضی شناخته شده و برخی ناشناخته اند دریافت و عادات غذایی کودک را تعیین می کنند. عادت هایی از قبیل دوست داشتن یا نداشتن غذا در ابتدای کودکی شکل گرفته و تا دوران بلوغ ادامه می یابند که در آن زمان هر تغییری همراه با مقاومت خواهد بود. همانند الگوی رشد فیزیکی، الگوی دریافت مواد غذایی نیز همواره با ثبات نیست. معمولا اشتهای کودک تعیین کننده میزان رشد و دریافت مواد مغذی اوست.
اشتهای یک نوزاد ممکن است رفته رفته تا زمانی که به سن پیش از مدرسه برسد کم شده و این مساله والدین را دچار اضطراب خواهد کرد. در طی سال های اول مدرسه دریافت کودک بیشتر و با ثبات تر شده و تا زمان بلوغ ادامه می یابد. در هر سن و جنسی، تنوع زیادی در دریافت مواد مغذی در کودکان سالم دیده می شود.
عمده ترین مواردی که بر دریافت غذا در این سنین اثر می گذارند عبارتند از: محیط خانواده، روند های اجتماعی، رسانه ها، فشار های محیطی (دوستان) و بیماری ها.
تاثیر محیط خانواده بر تغذیه کودکان
قبل از اینکه کودک به مدرسه برود، خانواده بیشترین نقش را در شکل گیری عادات غذایی کودک ایفا می کند. در این حالت والدین و بزرگترهای خانواده الگوی مهمی به شمار می روند. تشابهات بین عادات غذایی کودک و والدین احتمالا نشان دهنده اثرات ژنتیکی و محیطی است.
برخلاف تصور عموم، کودکان هیچ گاه توانایی مادرزادی برای انتخاب یک رژیم متعادل و مغذی ندارند و وقتی فقط چنین غذاهایی در دسترس آن ها قرار گیرد آن را انتخاب خواهند کرد. بنابراین والدین و بزرگترها مسئول تهیه چنین غذاهای مغذی برای کودک می باشند.
یک ارتباط غذایی خوب، تقسیم مسئولیت بین والدین و کودکان است. والدین باید غذای خوب و مغذی تهیه کرده کودک نیز باید مقادیر مناسب را بر حسب اشتهای خود مصرف کند. امروزه خانواده ها کمتر با هم غذا می خورند که قسمتی به خاطر برنامه کاری آنها، مصرف غذا جلوی تلویزیون و کاهش زمان تهیه و مصرف غذا در خانه است. در یک مطالعه، کودکان مدرسه ای که همراه خانواده شام می خورند، مقادیر بیشتری میوه و سبزی، سودای کمتر و غذاهای سرخ شده کمتری استفاده می کردند.
محیطی که غذا در آن صرف می شود نیز تأثیر زیادی بر روی اشتها و دریافت کودک خواهد گذاشت. محیط مناسب غذا به گونه ای است که همراه با زمان کافی، آرامش و صحبت های خانوادگی باشد.
تاثیر جامعه بر تغذیه کودکان
به خاطر محدودیت زمان مادر، اغلب غذاهایی طبخ می شود که راحت تر و سریع تر آماده شوند. با این حال به نظر می رسد شاغل بودن مادر در خارج از خانه تأثیر نامطلوبی بر تغذیه کودک بگذارد.
تاثیر رسانه ها بر تغذیه کودکان
کودکان در سن مدرسه به طور میانگین ۲٣ ساعت و قبل از مدرسه ۲٧ ساعت تلویزیون در هفته تماشا می کنند.
پژوهش های انجام شده در کشورمان که عمدتاً حول آگهی های تجاری تلویزیون (پیام بازرگانی) انجام شده نیز نشان داده است که در مجموع آگهی های تبلیغات مواد غذایی از نظر زمان و فراوانی، حائز رتبه های نخست در بین کل آگهی های پخش شده بوده اند.
اکثر مواد غذایی تبلیغ شده را تنقلات و بویژه موادی تشکیل داده بودند که ارزش تغذیه ای پایینی داشته و حاوی چربی، قند های ساده و نمک بالایی بودند.
به دلیل نقشی که رسانه ها می توانند در آموزش و شکل گیری رفتارهای کودکان از جمله در عادات و رفتارهای غذایی داشته باشند، برخی سازمان ها راه کار هایی را برای کنترل بیشتر آگهی های تجاری مخصوص کودکان وضع نموده اند.
از این گذشته راه کارهایی نیز از سوی مسئولین تربیتی برای خنثی نمودن اثرات سوء رسانه ها به ویژه تلویزیون برای خانواده ها ارائه شده است که شامل محدود کردن ساعات تماشای تلویزیون به حداکثر ١ ساعت در روز و نظارت مستمر والدین بر فعالیت های گوناگون کودک از جمله تماشای تلویزیون است.
تلویزیون هم چنین به خاطر اینکه باعث کاهش فعالیت و استفاده غیر فعالانه زمان آزاد کودک می شود ممکن است به رشد و تکامل او ضرر بزند. علاوه بر آن تماشای تلویزیون و محیط متنوع آن که باعث افزایش تمایل به غذا می شود، از عوامل زمینه ساز چاقی در کودکان و بزرگسالان است.
تاثیر همسالان بر تغذیه کودکان
رفتارهای مثبت تغذیه ای، از قبیل تمایل برای امتحان غذای جدید باید تشویق شود. همچنین والدین باید اثرات نامطلوب را محدود نمایند اما واقع بین باشند و از تنها نگه داشتن کودک بپرهیزند چون اثرات نامطلوب دارد.
تاثیر بیماری ها بر تغذیه کودکان
کودکانی که بیمارند معمولا اشتهای کمی داشته و دریافت غذاییشان کم است.
بیماری های ویروسی یا باکتریایی حاد معمولا کوتاه مدت اند اما نیاز به مایعات، پروتئین یا سایر مواد مغذی افزایش می یابد.
بیماری های مزمن از قبیل آسم، بیماری های مزمن کلیوی و سیستیک فیبروزیس ممکن است موجب عدم دسترسی مواد مغذی برای رشد و تکامل مطلوب بدن شوند. کودکانی که این مشکلات را دارند معمولا مشکلات رفتاری پیدا می کنند و سرپیچی می کنند.
کودکانی که به رژیم های خاص نیاز دارند (مثلا آن هایی که دیابت یا فنیل کتونوری دارند) نه تنها باید خود را با محدودیت های غذایی تطبیق دهند، بلکه همگام با افزایش سن باید با مواردی مثل عدم وابستگی به خانواده و پذیرش دوستان نیز مواجه شوند.
منبع: آوای سلامتی
