PTSD،اختلال استرس پس از سانحه(1)
PTSD پیامدی طولانی از واقعهای دردناک است که به وسیله ترسهای شدید، درماندگی و یا وحشتهایی همانند تهدید جسمی یا جنسی، مرگ غیر منتظره یکی از افراد مورد علاقه ، یک تصادف، جنگ یا بلایای طبیعی به وجود میآید. این اختلال در اثر حوادث و رویدادهایی بوجود می آید که این وقایع فراتر از طاقت و ظرفیت روانی فرد باشد. حوادثی مثل سیل،زلزله،جنگ و از دست دادن نزدیکان در تصادفات رانندگی،تجاوز جسی و هر رفتار خشونت بار و وحشیانه،تولید PTSD میکنند که مهمترین ویژگی آن اضطراب دائمی و گوش به زنگی بیش از حد،افسردگی و تجربه مجدد حادثه (reexperience)در خواب و بیداری است.
احساس غم و ناراحتی پس از اینگونه وقایع امری طبیعی است ولی اگر این غم و اندوه و خشم با گذشت زمان رو به بهبود نرود و همراه با مرور مکرر خاطرات و کابوس های شبانه باشد،به آن اختلال استرس پس از سانحه می گویند.
خانوادههای قربانیان نیز میتوانند مبتلا به PTSD شوند، همانند کارکنان امداد و نجات موقعیتهای اضطراری.اکثر افرادی که وقایع دردناک را تجربه میکنند واکنشهایی از خود نشان خواهند داد که ممکن است شامل شوک، خشم، عصبانیت، ترس و حتی احساس گناه باشد. این عکس العملها،معمول و متداول است و این نشانهها دراغلب افراد پس از گذشت زمان از بین میرود. برای فردی که مبتلا به PTSD است، این احساسات ادامه دارد و حتی به قدری افزایش مییابد و قدرتمند میگردد که فرد را از ادامه زندگی عادیاش بازمیدارد.افراد PTSD دارای نشانه هایی طولانی تر از 1 ماه هستند و نمیتوانند عملکردی مانند پیش از وقوع حادثه داشته باشند. گاهی این بیماری در درون سایر بیماریها پنهان میشود و روان شناس (حتی بالینی) در مواردی قادر به تشخیص درست این بیماری نیست.متاسفانه این بیماری در ایران شیوع زیادی دارد.اگر مبتلا به PTSD هستید آنرا از روانشناس خود پنهان نکنید. شما خاطرات تلخ خود را بگوئید و اگر درمانگر کاربلد باشد می تواند تشخیص داده و در درمان آن به شما کمک کند.
PTSD چقدر متداول است؟
تقریبا 3.6 درصد از بزرگسالان امریکا- تقریبا حدود 5.2 میلیون نفر- از PTSDD در طی دورهای از سال رنج میبرند و تقریبا 7.6 میلیون امریکایی PTSD را در یک نقطه از زندگیشان تجربه خواهند کرد. PTSD میتواند در هر سنی حتی کودکی روی دهد. زنان نسبت به مردان به احتمال بیشتری دچار PTSD میشوند. این امر ممکن است به این دلیل باشد که زنها به احتمال بیشتری قربانیان خشونتهای خانوادگی و سوءاستفادهها هستند.
چه زمانی PTSD تشخیص داده میشود؟
اگر نشانههای PTSD وجود داشته باشند، دکتر با انجام یک معاینه فیزیولوژیکی و تاریخچه پزشکی به ارزیابی بیمار میپردازد.هر چند هیچگونه آزمایش مخصوصی جهت تشخیص PTSD وجود ندارد اما دکتر ممکن است آزمونهای گوناگونی را جهت تعیین بیماری جسمانی به کار برد. اگر هیچگونه بیماری جسمانی پیدا نشد شما ممکن است به یک روانپزشک ، روانشناس و یا متخصصین بهداشت روان ارجاع داده شوید.
روانپزشکان و روانشناسان از مصاحبه و وسایل سنجش ویژهای که برای ارزیابی فرد جهت اختلالات اضطرابی طراحی شده است استفاده میکنند. دکتر، مبنای تشخیص PTSD را بر اساس نشانههای گزارش شده بیمار که شامل تمامی مشکلات نشانههای PTSD نیز میشود، میگذارد. سپس تعیین میکند که آیا نشانهها و میزان بدکاری آنها بیان کننده PTSD هست یا نه؟
PTSDD زمانی تشخیص داده میشود که نشانههای آن برای مدتی بیشتر از یک ماه تداوم داشته باشند.
علائم کی شروع می شود ؟
علائم PTSD می تواند بعد از یک تاخیر چند هفته ای و یا چند ماهه شروع گردند.آنها معمولآ در طی ۶ ماه پس از حادثه ناگوار ظاهر میگردند. بسیاری از بیماران، احساس غم عمیق ، افسردگی ، اضطراب، احساس گناه و یا عصبانیت می کنند . به غیر از این احساسات قابل درک ، سه نوع عمده علائم دیگرهم وجود دارند.
۱- فلش بک و کابوس
آن حادثه و صحنه دلخراش دایماً پیش چشمتان تکرار می شود. این علامت ممکن به صورت فلش بک (تکرار حادثه در ذهن و خیال و حتی در خواب) ظاهر شود. این تجربیات ممکن است آن چنان واقعی و طبیعی به نظر برسند که شما احساس کنید واقعا آن حادثه در حال اتفاق افتادن است. شما آن را در ذهن خود می بینید اما ممکن است احساسات (ترس،تعریق) و یا حواس فیزیکی (اعم از شنوایی،بویایی،درد)که همراه حادثه بوده است، دوباره احساس و تجربه شود.
چیزهای معمولی ممکن است باعث فلش بک شوند. بعنوان مثال اگر شما یک حادثه رانندگی در یک هوای بارانی داشته اید یک روز بارانی ممکن است باعث فلش بک شود.
۲- دوری گزینی و بی تفاوتی
دوباره زنده کردن خاطرات ممکن است بسیار افسرده کننده باشد بنابراین ممکن است شما بخواهید به آنها بی توجهی کنید مثلا شما خودتان را با سرگرمی ، زیاد کار کردن، یا حل کردن جدول و یا معما مشغول می کنید. شما از مکانها و افرادی که باعث به یاد آوردن حادثه می گردند اجتناب می ورزید.
شما ممکن است خود را به بی تفاوتی کامل بزنبد. شما کمتر با دیگران ارتباط برقرار می کنید و در نتیجه زندگی کردن و کار کردن با شما سخت تر می گردد.
۳- در حالت گارد به سر بردن (On guard)
شما ممکن است همیشه در حالت آماده باش بسر ببرید، گویی که منتظر خطر می باشید. شما نمی توانید احساس آرامش کنید. احساس اضطراب دارید و به سختی به خواب فرو میروید. اطرافیان شما می بینند که شما بیقرار و نا آرام هستید این حالت را گوش به زنگی هم می گویند(انگار خطری در راه است).
علایم دیگر
مرور مکرر خاطرات ناراحت کننده از رویداد
بازگشت به گذشته ( این احساس که این رویداد دوباره اتفاق می افتد)
کابوس ( یا از این رویداد و یا از دیگر چیزهای ترسناک دیگر)
احساس پریشانی
واکنش های فیزیکی شدید در زمان یادآوری رویداد (مانند تپش قلب ، تنفس سریع، حالت تهوع، گرفتگی عضلانی، تعریق)
افسردگی و اضطراب شدید
کابوس های ترسناک شبانه
از دست دادن علاقه به فعالیت ها ی مورد علاقه در گذشته و عدم میل به ادامه زندگی
کاهش تمرکز و توجه
خشمگین شدن و عصبانی شدن بی دلیل
سایر مشکلات خواب
واکنش احساسی به استرس اغلب با دردهای عضلانی، ضربان قلب نامنظم ،اسهال،ترس ،افسردگی،مصرف مواد مخدر، استفاده از الکل و … همراه هستند.