همه چیز درباره زانوی پرانتزی

یکی از شایع ترین تغییر شکل های زانو ، وضعیت زانوی پرانتزی است که زانوها از هم دور و قوزک های داخلی به هم نزدیک می شوند و پاها شکل پرانتزی پیدا می کنند . همه ی بچه ها در هنگام تولد و دوران کودکی ، زانوی پرانتزی دارند که به تدریج با رشد ، پاها از وضعیت پرانتزی به ضربدری تغییر شکل می دهند .
البته منظور از تغییر شکل از زانوی پرانتزی ، به ضربدری ، ایجاد ناهنجاری نیست ؛ بلکه زانوها در وضعیت طبیعی زاویه ای در حدود 13 – 7 درجه بین محور ران و محور ساق دارند که طبیعی است .

همه چیز درباره زانوی پرانتزی

آگاهی از وضعیت طبیعی زانو در سنین مختلف از اهمیت خاصی برخوردار است و در این صورت می توانیم تغییر شکل ها را از وضعیت های طبیعی تشخیص دهیم .

علل تغییر شکل زانوی پرانتزی

برای بروز این عارضه ، علل مختلفی وجود دارد که عبارتند از :

چاقی یا وزن زیاد

زود راه افتادن کودک

شکستگی سطوح مفصلی و یا شکستگی استخوان ها در بالا و پایین مفصل

استفاده از کهنه زیاد ( پوشک زیاد ) برای کودک

کوتاهی عضلات نیم غشایی و نیم وتری

ضعف عضله دو سر رانی

پارگی رباط جانبی خارجی زانو

زمینه ارثی

نرمی استخوان ( راشیتیسم )

زانوی پرانتزی تکاملی

بروز میزان کم تا متوسطی از زانوی پرانتزی در زمان تولد طبیعی است . چرخش داخلی اندام تحتانی ، زانوی پرانتزی را افزایش می دهد . برای به دست آوردن میزان زانوی پرانتزی لازم است که فرد پاهایش را به صورت صاف قرار دهد ؛ به طوری که کشکک مستقیم رو به جلو باشد . میزان زانوی پرانتزی از طریق اندازه گیری فاصله ی بین دو کندیل داخلی استخوان ران به دست می آید .

زانوی پرانتزی شدید

این تغییر شکل ممکن است جنبه ارثی داشته باشد ؛ و یا در ارتباط با پیچش داخلی درشت نی باشد . البته شروع راه رفتن به صورت صاف ، انحراف داخلی پاها به خودی خود اصلاح می شود .

عوارض ناشی از زانوی پرانتزی

راه رفتن غیر طبیعی 

افرادی که دارای زانوی پرانتزی هستند ، اغلب اردک وار راه می روند .

آرتروز زودرس زانو 

بر اثر تغییر محل خط ثقل و وارد شدن فشارهای غیر طبیعی بر قسمتهای مختلف سطوح مفصلی ، زانو مستعد تغییرات فرسایشی زودرس خواهد شد . بنابراین ، درافرادی که زانوی پرانتزی دارند ، می توان انتظار آرتروز زودرس را داشت .

افزایش آسیب پذیری مفصل

بر اثر تغییر وضعیت بیومکانیکی طبیعی مفصل و ایجاد فشارهای غیر طبیعی ، بر بافت های اطراف مفصل ، احتمال آسیب پذیری مفصل افزایش می یابد .

کوتاهی قد

انحراف طرفی ستون مهره ها

اگر زانوی پرانتزی به صورت یکطرفه باشد ، موجب کوتاهی ظاهری در یک پا و به دنبال آن ، انحراف طرفی ستون مهره ها خواهد شد .

درد

در زانوی پرانتزی ، علاوه بر این که درد ممکن است در قسمت های مختلف مفصل زانو و از جمله داخل و جلو گزارش شود ، در دو طرف زانو هم می تواند دیده شود . درد در دو طرف زانو ، یعنی در قسمت داخلی زانو بر اثر فشرده شدن استخوان ها و در قسمت خارجی بر اثر کشش بافت نرم است .

حرکات اصلاحی

کوتاهی عضلات نیم غشایی و نیم وتری

اگر کوتاهی عضلات فوق عامل ایجاد کننده ی تغییر شکل باشد ، باید برای آن ها حرکات کششی اعمال کرد . تمرینات کششی زیر برای این منظور پیشنهاد می شود:

الف : فرد رو به شکم می خوابد و مچ پا را به خارج می چرخاند و زانو را صاف می کند . در این حالت ، عضلات نیم غشایی و نیم وتری تحت کشش قرار می گیرند .

ب‌ : فرد به پشت می خوابد و مچ پا را به خارج می چرخانیم . سپس زانو را صاف می کنیم و پا را به بالا می آوریم . این حرکت موجب کشش بیشتر عضلات نیم غشایی و نیم وتری می شود .

ضعف عضله دو سر رانی

اگر ضعف عضله دو سر رانی عامل ایجاد تغییر شکل باشد ، تمرین تقویتی زیر برای عضله مزبور باید انجام شود :

تقویت عضله ی دو سر رانی با استفاده از اعمال مقاومت برای این منظور ، فرد رو به شکم می خوابد ساق را به سمت خارج می چرخانیم و در مقابل خم شدن زانو مقاومت اعمال می کنیم . در این حرکت ، عضله دو سر رانی بیشترین فعالیت را خواهد داشت .

پارگی رباط جانبی خارجی

در این موارد ، تقویت عضله چهار سر ران می تواند در پیشگیری از ایجاد دیفورمیتی مؤثر باشد .

منبع: راستینه