خواص دارویی گیاه علف خرس
نام‌ها
نام فارسی: علف خرس
نام علمی: Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng
نام انگلیسی: Ericaceae
نام‌های دیگر: Arberry, Bearberry, bear’s Grape, Mountain Box, Red Bearberry, Upland Cranberyy
معرفی گیاه
گل‌های گیاه علف خرس به صورت ۳ تا ۱۲ تایی درون دستجات کوتاه، انتهایی و آویزان قرار دارند.
این گیاه با دانه‌های انعطاف‌پذیر، خزنده، به رنگ قرمز قهوه‌ای و به طول تا ۱/۵ متر می‌باشد. برگ‌های علف خرس متناوب، چرمی و قاشقی بوده، دارای حاشیه کامل و کمی برگشته و دمبرگ کوتاه هستند. برگ‌های آن بسیار تلخ و قابض، از Vaccinium macrocarpon به واسطه رگبرگ‌های شبکه‌ای و نقطه‌های غیر غده‌ای سطح زیرین برگ‌ها قابل تشخیص هستند.
رویشگاه
این گیاه از شبه جزیره ایبری در امتداد اروپای مرکزی تا شبه جزیره اسکاندیناوی و از سمت شرق تا سیبری پراکنش داشته، در کوه‌های آلتایی، هیمالیا و آمریکای شمالی نیز یافت می‌شود.
فرآورده‌ها
چای علف خرس
برای تهیه چای، روی ۲/۵ گرم قطعات خرد شده یا پودر ریز گیاه، آب جوش ریخته شود (یک قاشق چایخوری برابر ۲/۵ گرم گیاه می‌باشد) یا آن که علف خرس را در آب سرد ریخته، سپس سریعاً به دمای جوش رسانده و پس از ۱۵ دقیقه صاف شود. این چای ممکن است حاوی حدود ۳۰ درصد از این گیاه همراه با سایر داروها باشد. در صورت بالا بودن میزان علف خرس در چای، جهت پایین آوردن میزان تانن موجود در آن می‌بایست گیاه را به مدت ۶ تا ۱۲ ساعت در آب سرد خیساند.
بخش‌های دارویی
برگ‌های خشک شده و فرآورده‌های حاصل از برگ‌های تازه.
اشتباهات
ممکن است برگ‌های این گیاه با سایر گیاهان این خانواده یا برگ‌های شمشاد اشتباه گرفته شوند.
موارد مصرف و اثرات درمانی علف خرس
تانن‌های موجود در این گیاه قابض بوده، فنول گلوکوزیدها و آگلیکون‌های مربوط که در این گیاه یافت می‌گردند، ضد باکتری هستند.
از برگ‌های این گیاه، به ویژه گونه‌های viscida و A.patula به عنوان نوعی عامل سفید کننده پوست استفاده می‌شود.
نوعی فرآورده حاصل از این گیاه دارای نوعی اثر پیشگیری از التهاب عود کننده مثانه می‌باشد. اگرچه علف خرس داروی انتخابی جهت مداوای التهاب مثانه نیست، لیکن دارای نوعی اثر احتمالی در پیشگیری از عفونت‌های عود کننده دستگاه ادراری می‌باشد.
محققان استفاده از این گیاه را به عنوان نوعی عامل ادرارآور تأیید نموده‌اند.
عفونت‌های مجاری ادرار: از این گیاه برای درمان بیماری‌های التهابی مجاری آوران دستگاه ادراری استفاده می‌شود.
در طب سنتی این گیاه برای درمان انواع ناراحتی‌های ادراری – تناسلی و مجاری صفراوی به کار برده می‌شود.
روش مصرف
این گیاه به صورت خرد شده، پودر شده، عصاره خشک برای تهیه دم کرده یا خیسانده‌های سرد و نیز به صورت عصاره یا اشکال دارویی جامد دارای مصارف خوراکی استفاده می‌شود.
موارد منع مصرف
اشخاص مبتلا به اختلالات کلیوی، اختلالات توام با تحریک دستگاه گوارشی و نیز افراد دارای اسیدی نمی‌بایست این گیاه را مصرف نمایند. همچنین علف خرس نباید توأم با ترکیبات اسیدی‌کننده ادرار که موجب کاهش اثر ضد باکتری آن می‌شود، تجویز گردد.
زنان باردار، مادران شیرده و کودکان زیر ۱۲ سال نباید از این گیاه استفاده نمایند.
اشخاص مبتلا به حساسیت معدی ممکن است در صورت مصرف فراورده‌های حاصل از این گیاه که حاوی مقدار زیادی تانن است، دچار تهوع، استفراغ و معده درد شوند.
امکان بروز صدمات کبدی ناشی از مصرف دراز مدت علف خرس به ویژه در کودکان وجود دارد.
بیمارانی که از مکمل‌های واجد آهن استفاده می‌کنند، می‌بایست بین زمان مصرف گیاه مزبور و دارو به مدت ۱ تا ۲ ساعت فاصله بیندازند.
می‌بایست از مصرف همزمان فرآورده‌های تهیه شده از این گیاه و ترکیباتی که موجب اسیدی شدن ادرار می‌گردند اجتناب گردد.
مصرف بیش از حد این گیاه موجب بروز التهاب و تحریک غشاء مخاطی مجاری ادرار و مثانه می‌شود.
منبع: مفیدطب
