علائم و درمان سرطان پانکراس یا لوزالمعده
سرطان پانکراس یا لوزالمعده با ایجاد سلول‌های سرطانی در لوزالمعده آغاز می‌شود. این اندام در شکم قرار گرفته و به صورت افقی در ناحیه پشت بخش پایین شکم قرار دارد. آنزیم‌های ترشح شده توسط پانکراس به فرآیند هضم و تعادل هورمونی بدن کمک کرده و در عمل می‌توانند متابولیسم قند در بدن را تنظیم کنند.
سرطان لوزالمعده حتی در صورت تشخیص به موقع اغلب به سختی قابل درمان است. به این ترتیب سلول‌های سرطانی به سرعت در سایر نقاط بدن پخش شده و به ندرت این مشکل در مراحل اولیه آن شناسایی می‌گردد. به همین خاطر ابتلا به سرطان لوزالمعده یکی از دلایل اصلی مرگ به خاطر ابتلا به بیماری سرطان می‌باشد. در این حالت اغلب علائم و نشانه‌های بیماری تا زمانی که سرطان به طور کامل پیشرفت نکرده نمایان نمی‌شود و در این زمان معمولاً انجام عمل جراحی برای خارج کردن لوزالمعده بر روی بیمار امکان‌پذیر نیست.
دلایل ابتلا به سرطان لوزالمعده
سرطان در نتیجه رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها در بدن و از بین نرفتن آن‌ها با گذشت زمان ایجاد می‌شود. در حقیقت سلول‌های عادی در بدن انسان از یک الگوی رشد، تکثیر، و مرگ مشخص تبعیت می‌کنند. در اصطلاح به فرایند مرگ برنامه‌ریزی شده سلول‌ها خزان یاخته‌ای یا آپوپتوز (apptosis) گفته می‌شود. به این ترتیب هنگامی که در این فرآیند اختلال ایجاد شود، این شرایط باعث ابتلای فرد به سرطان خواهد شد. در نتیجه ابتلا به سرطان سلول‌های موجود در لوزالمعده به صورت طبیعی از بین نرفته و به رشد و تکثیر خود ادامه می‌دهند. هر چند دانشمندان علت دقیق ایجاد این مشکل را هنوز شناسایی نکرده‌اند، عامل‌های مختلف می‌توانند با خطر ابتلا به سرطان برای فرد ارتباط داشته باشند. برخی از مهم‌ترین این عوامل در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
مسائل ژنتیک- نوع دی ان ای (DNA) فرد: در صورتی که ساختار دی ان ای فرد جهش کرده یا فعالیت ژن‌های خاص باعث تشکیل تومور در بدن شود، این شرایط می‌تواند باعث ابتلای فرد به سرطان لوزالمعده شود. در حقیقت این شرایط زمانی ایجاد می‌شود که عوامل مشخص باعث ایجاد تغییرات خاص در وضعیت ساختار دی ان ای بدن پس از تولد شده و این مشکل جنبه مادرزادی ندارد. به همین خاطر در این شرایط بیماری از والدین به کودک منتقل نمی‌شود.
مسائل ژنتیک- ریشه خانوادگی: ابتلا به سرطان می‌تواند در نتیجه شرایط ژنتیک به ارث رسیده برای فرد از اعضای خانواده ایجاد شود. به این ترتیب فرد ممکن است با مشکلات ژنتیک متولد شده یا دارای نقص در یک ژن خاص باشد. در نتیجه این شرایط احتمال ابتلای فرد به سرطان از نظر آماری افزایش مشخص پیدا خواهد کرد.
عوامل سرطان‌زا: هنگامی که بدن در معرض عوامل سرطان‌زا قرار می‌گیرد، رادیکال‌های آزاد در بدن ایجاد شده و این رادیکال‌های آزاد تلاش می‌کنند الکترون‌ها را از سایر مولکول‌های بدن جذب کنند. به این ترتیب فعالیت رادیکال‌های آزاد باعث وارد شدن آسیب به سلول‌های بدن شده و توانایی آن‌ها برای انجام فعالیت به صورت عادی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. به این ترتیب فرد ممکن است با ابتلا به سرطان مواجه گردد.
سایر عوامل تاثیرگذار: با بالا رفتن سن، احتمال ایجاد جهش در ساختار دی ان ای بدن و ابتلا به سرطان افزایش پیدا می‌کند. به همین خاطر افزایش سن یکی از فاکتورهای خطر بسیار با اهمیت در ارتباط با ابتلا به سرطان لوزالمعده است که به طور خاص در افراد بالاتر از ۶۰ سال مشاهده می‌شود.
ویژگی‌های شخصیتی، عادت‌ها، و رژیم غذایی: سرطان لوزالمعده بیشتر در بین مردان در مقایسه با خانم‌ها مشاهده شده و بیشتر در بین نژادهای آفریقایی آمریکایی و کمتر در بین افراد سفید پوست ایجاد می‌گردد. علاوه بر این سیگار کشیدن می‌تواند باعث افزایش ۲ تا ۳ برابری ابتلا به سرطان لوزالمعده شود. توجه داشته باشید حتی مصرف تنباکوی بدون دود نیز می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده همراه باشد.
از طرف دیگر رژیم غذایی و چاقی نیز می‌تواند با ابتلا به سرطان لوزالمعده ارتباط داشته باشد. به این ترتیب افرادی که به مقدار کافی ورزش نکرده و چاق هستند، به احتمال بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. علاوه بر این، افرادی که در رژیم غذایی خود از سبزیجات و میوه‌ها به مقدار کافی استفاده نکرده و بیش از حد گوشت قرمز و چربی در رژیم غذایی آن‌ها وجود دارد، به احتمال بیشتر به سرطان لوزالمعده در مقایسه با سایر افراد مبتلا می‌شوند. از طرف دیگر مصرف الکل نیز یکی از عوامل خطر تاثیرگذار در ابتلا به این بیماری است. در حقیقت، مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث ابتلا به بیماری پانکراتیت مزمن شده و این شرایط یکی از عومل خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده می‌باشد.
علائم
سرطان لوزالمعده اغلب علائم خاص برای فرد در مراحل اولیه ابتلا به بیماری به همراه ندارد. به همین خاطر هنگامی که علائم در ارتباط با این بیماری مشاهده شود، معمولاً سلول‌های سرطانی بر روی سایر اندام‌های سیستم گوارش بدن نیز تاثیر گذاشته‌اند. علائم ابتلا به سرطان لوزالمعده به شرح زیر هستند:
زرد شدن پوست یا چشم‌ها
تغییر در رنگ ادرار و مدفوع: در این شرایط ادرار ممکن است نارنجی شده یا به رنگ چای یخ در آید. همچنین مدفوع فرد ممکن است به رنگ زرد یا قرمز در آمده، خاکستری یا گچی رنگ شود.
درد در ناحیه شکم یا ناحیه میانی کمر
آب آوردن شکم یا احساس نفخ
حالت تهوع، استفراغ یا سوء هاضمه
خستگی
بی‌اشتهایی یا کاهش غیرمنتظره وزن
ابتلای ناگهانی به دیابت یا تغییر ناگهانی در سطح قند کنترل شده خون در هنگام ابتلا به دیابت
التهاب کیسه صفرا
تشکیل لخته خون
مشاهده این علائم همیشه به معنی ابتلا به سرطان لوزالمعده نیست. به هر حال، مهم است که در صورت مواجه شدن با این شرایط با پزشک در این رابطه صحبت شود، زیرا همواره امکان دارد علائم مشاهده شده به خاطر ابتلا به مشکلات و بیماری‌های دیگر باشد.
تشخیص
تشخیص ابتلا به سرطان لوزالمعده اغلب مسئله‌ای چالش برانگیز است. معمولاً علائم این بیمار در مراحل اولیه ابتلا به آن غیرقابل تشخیص هستند و همواره امکان دارد علائم آن با سایر بیماری‌ها ارتباط داشته باشد. علاوه بر این، پانکراس یا لوزالمعده در یک ناحیه عمیق از بدن و در پشت سایر اندام‌ها قرار گرفته است. به همین خاطر بررسی شرایط آن بدون تجهیزات مناسب به سادگی امکان‌پذیر نیست. به این ترتیب معمولاً از آزمایش‌های خاص برای بررسی و تعیین مرحله پیشرفت سرطان در بدن بیمار استفاده می‌شود.
آزمایش‌های تشخیص ابتلا به سرطان لوزالمعده
در صورتی که علائم ابتلا به سرطان لوزالمعده در فرد مشاهده شود، پزشک وضعیت بیمار را بررسی کرده و از وی سوالات مشخص درباره سلامتی، سبک زندگی، سیگار کشیدن، و سابقه ابتلا به بیماری بین اعضای خانواده می‌پرسد. به این ترتیب معمولاً از یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر برای تشخیص ابتلا به بیماری و میزان پخش شدن آن در بدن استفاده خواهد شد. علاوه بر این همواره ممکن است از این آزمایش‌ها برای انتخاب روش درمان مناسب برای بیمار نیز استفاده شود.
آزمایش‌های تصویربرداری، که می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
سی تی اسکن یا سی تی اسکن محوری (CAT): این آزمایش اولین روش مورد استفاده برای تشخیص مرحله پیشرفت بیمار می‌باشد.
مقطع‌نگاری با انتشار پوزیترون (PET)
اسکن ام آر آی (MRI)
آنژیوگرافی: یک نوع از عکس‌برداری رادیولوژی که برای بررسی وضعیت رگ‌های خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آندوسکوپی با امواج مافوق صوت (EUS)
کلانژیوگرافی آندوسکوپیک عقب‌گرد یا ای‌آرسی‌پی (ERCP)
آزمایش خون
نمونه‌برداری
آسپیراسیون از طریق سوزن‌های ریز (FNA)
لاپاروسکوپی
درمان
در صورتی که پزشک ابتلای فرد به سرطان لوزالعمده را تشخیص دهد، از بهترین روش درمان برای وی استفاده خواهد کرد. روش درمان در این شرایط به عوامل متعدد همچون نوع سرطان، میزان پیشرفت آن و وضعیت سلامت عمومی بدن فرد بستگی دارد. به این ترتیب درمان انتخاب شده برای بیمار با توجه به نیازهای وی تعیین خواهد شد. امروزه معمولاً از یک یا چند مورد از روش‌های درمان زیر برای سرطان لوزالمعده و کاهش علائم ناشی از آن استفاده می‌شود.
عمل جراحی
عمل جراحی برای سرطان پانکراس معمولاً برای کمک به درمان سرطان و کاهش علائم ناشی از آن همچون مسدود شدن مجاری صفراوی یا روده مورد استفاده قرار می‌گیرد. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد فقط حدود ۱۰% موارد سرطان لوزالمعده در ناحیه داخل لوزالمعده در هنگام تشخیص باقی مانده و در سایر اندام‌ها پخش نشده است. به همین خاطر تلاش برای خارج کردن تمام بافت سرطانی در این حالت ممکن است فقط در برخی بیماران موفقیت‌آمیز باشد. به هر حال حتی زمانی که به نظر نمی‌رسد سلول‌های سرطانی در سایر اندام‌ها پخش شده باشند، همواره ممکن است بخش بسیار کمی از این سلول‌ها در سایر نقاط بدن منتشر شده باشند.
جراحی با هدف درمان بیمار
پانکراتکتومی (pancreaticoduodenectomy) رایج‌ترین روش جراحی است که برای از بین بردن تومورهای سرطانی ایجاد شده در ناحیه لوزالمعده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این عمل جراحی بخش‌های زیر از بدن بیمار جدا شده و خارج می‌شوند:
سر لوزالمعده
کل لوزالمعده (در برخی بیماران)
بخشی از معده
روده اثنی‌عشر (اولین بخش از روده کوچک)
بخش کوچکی از میان روده (بخش دوم روده کوچک)
غدد لنفاوی نزدیک لوزالمعده
کیسه صفرا
بخشی از مجرای صفراوی مشترک
جراحی با هدف کاهش علائم بیماری
این جراحی‌ها می‌تواند به کاهش علائم ناشی از ابتلا به سرطان لوزالمعده کمک کند:
کار گذاشتن استنت: در این حالت از لوله‌های فلزی برای باز نگه داشتن مجاری صفراوی و جلوگیری از مسدود شدن آن‌ها استفاده می‌شود.
بایپس صفراوی: در این حالت جراح یک شکاف در کیسه صفرا یا مجرای صفراوی ایجاد کرده و سپس این شکاف را به روده کوچک متصل می‌کند.
بایپس معده: هنگامی که ابتلا به سرطان لوزالمعده باعث مسدود شدن مسیر معده شود، جراح ممکن است با استفاده از این روش معده را به روده کوچک متصل کرده و به این ترتیب امکان غذا خوردن عادی را برای فرد فراهم نماید.
تکنیک‌های از بین بردن سلول‌های سرطانی
از این روش‌ها معمولاً برای کمک به درمان موارد پخش شدن سرطان لوزالمعده در مواردی استفاده شود که چند تومور محدود در بدن بیمار پخش شده باشند. این روش‌ها عبارت‌اند از:
درمان با امواج رادیوفرکوئنسی می‌تواند باعث گرم شدن و تخریب بافت‌ها با امواج رادیویی شود.
درمان با امواج مایکروویو می‌تواند باعث گرم شدن سلول‌های سرطانی و از بین رفتن آن‌ها شود.
سرد کردن یا منجمد کردن بافت‌های سرطانی می‌تواند به از بین رفتن آن‌ها کمک کند.
آمبولیزاسیون یا کموامبولیزاسیون (embolization or chemoemboliztion).
شیمی‌درمانی
رادیوتراپی
منبع: govaresh-zanan.ir
