سرطان مری، علائم،تشخیص و …

سرطان مری يک بيماری است که در اثر رشد سلول‌های بدخيم (سرطاني) در بافت‌هاي مري به وجود مي‌آيد. شايع‌ترين انواع سرطان مری شامل سرطان سلول‌های سنگفرشي و آدنوکارسينوم مي‌باشد. سيگار کشيدن و مصرف زياد الکل، خطر سرطان سلول‌هاي سنگفرشي مري را افزايش مي‌دهد. از طرفي، رفلاکس معده و مری بارت (Barrett esophagus ) هم مي‌تواند موجب افزايش خطر آدنوکارسينوم مري شود. سرطان مري اغلب در مراحل پيشرفته تشخيص داده مي‌شود، زيرا اين سرطان در مراحل اوليه، هيچ گونه نشانه‌ها و علائمي ندارد.

سرطان مری چيست؟

مري يک لوله گوارشي بلند است که غذا را از گلو به معده منتقل مي‌کند. ديواره مري از چند لايه مختلف تشکيل شده است. سرطان مری از سلول‌هاي لايه پوشاننده سطوح داخلي آن آغاز مي‌شود و سپس بافت سرطاني به داخل فضاي لوله مري و ديواره آن رشد مي‌کند.

در دو انتهاي مری دريچه‌اي به نام اسفنکتر وجود دارد که ساختار آن از يک عضله تشکيل شده است و با انبساط و انقباض خود به غذا اجازه ورود به مری يا خروج از آن را مي‌دهد. اسفنکتري که در انتهاي تحتاني مری واقع شده است، غذا را به معده منتقل مي‌کند.

اسفنکتر همچنين از بازگشت محتويات معده به داخل مری جلوگيري مي‌کند. اگر شيره معده که حاوي اسيد و صفرا مي‌باشد به داخل مری بازگردد، باعث سوء هاضمه و سوزش سر دل (سر معده) خواهد شد. به سوزش سر دل در اصطلاح پزشکي، رفلاکس معده (GERD) گفته مي‌شود.

اگر شما به مدت طولاني دچار رفلاکس معده باشيد، سلول‌هاي انتهاي مری به تدريج به حالت شبيه به سلول‌هاي ديواره روده‌ها تبديل مي‌شوند. اين عارضه که اصطلاحاً به آن مری بارت گفته مي‌شود، يک شرايط پيش– سرطاني است و در صورتي که ادامه پيدا کند مي‌تواند به سرطان مري تبديل شود. بنابراين بايد به دقت به آن توجه و نسبت به درمان آن اقدام نمود.

انواع سرطان مری

انواع مختلف سرطان مری بر اساس نوع سلول‌هايي که سرطان از آن منشأ مي‌گيرد مشخص مي‌شود و عبارتند از:

آدنوکارسينوم که به عنوان شايع‌ترين نوع سرطان مري در جوامع غربي و کشورهاي توسعه يافته، به ويژه در بين مردان سفيد پوست شناخته مي‌شود. اين سرطان از سلول‌هاي غده‌اي در بافت مري و غالباً از قسمت پايين مری و در نزديکي معده، شروع مي‌شود. رفلاکس معده و عارضه مری بارت به عنوان مهم‌ترين عوامل خطرزا براي بروز اين نوع سرطان محسوب مي‌شوند.

سرطان سلول‌هاي سنگفرشی که با عنوان سرطان سلول‌هاي اپيدرمي نيز شناخته مي‌شود از بافت‌هايي که سطح داخلي مری را مي‌پوشانند، به ويژه در قسمت‌هاي مياني و بالايي مری، آغاز مي‌شود. سرطان سلول سنگفرشي به عنوان شايع‌ترين نوع سرطان مري در سراسر جهان شناخته مي‌شود. در ساير کشورها از قبيل ايران، شمال چين، هندوستان و جنوب آفريقا، اين نوع از سرطان مري در مقايسه با ايالات متحده آمريکا، بسيار شايع‌تر است.

مرحله‌بندی سرطان مری

رايج‌ترين سيستم مورد استفاده براي مرحله‌بندي سرطان مري، سيستم TNM است که توسط کميته مشترک سرطان در آمريکا (AJCC) معرفي شده است.

در سيستم TNM بر اساس اطلاعات مربوط به سه شاخص اصلي، مرحله پيشرفت سرطان را مشخص مي‌کند:

شاخص T بر اندازه تومور اوليه و چگونگي گسترش آن در داخل مري و اندام‌هاي نزديک به آن دلالت دارد.

شاخص N بر وضعيت گسترش سرطان به غدد لنفاوي مجاور خود دلالت دارد.

شاخص M نشان مي‌دهد که آيا سرطان مري به مرحله متاستاز (گسترش به اندام‌هاي دور) رسيده است يا خير.

علل بروز سرطان مري

اينکه چه عاملي باعث بروز سرطان مري مي‌شود، به طور دقيق مشخص نيست. سرطان مري هنگامي اتفاق مي‌افتد که خطاهايي (جهش‌هايي) در درون DNA يا ماده وراثتي موجود در سلول‌هاي مري به وجود مي‌آيد. اين جهش‌ها باعث مي‌شود که رشد و تکثير سلول‌ها از کنترل خارج شود. در نتيجه، سلول‌هاي غيرطبيعي به مقدار زيادي رشد کرده و يک تومور سرطاني در مري تشکيل مي‌دهند که مي‌تواند باز هم رشد کند و به ساختارهاي نزديک مري هم حمله نمايد و حتي به ساير نقاط بدن نيز گسترش پيدا کند.

عوامل خطرزا براي سرطان مري

هر عاملي که باعث افزايش احتمال ابتلا به سرطان مري مي‌شود، يک عامل خطرزا مي‌باشد. سوزش سر دل یا رفلاکس معده به مدت طولانی عامل تقریباً نیمی از سرطان‌های مری می‌باشد. سایر عوامل خطرزا برای این سرطان عبارتند از:

سابقه طولانی در سیگار کشیدن

نوشیدن مقدار زیاد مشروبات الکلی به ویژه توسط افراد سیگاری

مری بارت، یعنی شرایطی که رفلاکس اسید معده به حالت مزمن در می‌آید و باعث تغییراتی در سلول‌های دیواره قسمت پایین مری می‌شود.

سن: اغلب موارد سرطان مری در افرادی که سن بالاتر از ۵۵ سال دارند، مشاهده می‌شود.

جنسیت: مردان سه برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلاء به سرطان مری هستند.

بیماری آشالازی (Ashalasia) که در اثر آن، دریچه اسفنکتر یا ماهیچه‌ای که در انتهای مری و در محل اتصال به معده قرار دارد، نمی‌تواند به طور عادی باز شود و غذا را به معده منتقل کند.

بیماری تیلوز که یک اختلال ارثی نادر است و در اثر آن، سلول‌های پوست بیش از حد رشد می‌کنند و پوست اضافه درکف دست‌ها و پاها تشکیل می‌شود. احتمال بروز سرطان مری در افراد مبتلا به این بیماری، تقریباً ۱۰۰% است.

شبکه‌های مری: این شبکه‌ها به شکل فلپ‌هایی از بافت هستند که به درون فضای مری پیشروی می‌کنند و عمل بلعیدن را با مشکل مواجه می‌کند.

بلعیدن آب قلیا (آب صابون) یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی که در خشکشویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رژیم غذایی و وزن: خطر ابتلاء به سرطان مری در افرادی که اضافه وزن دارند و یا زیاد می‌خورند و رژیم غذایی سالمی ندارند، بیشتر است.

ابتلا به سایر سرطان‌های سلول سنگفرشی در اثر مصرف تنباکو

علائم سرطان مری

سرطان مری در مراحل اولیه آن غالباً هیچ نوع علائمی ندارد. اگر علائمی وجود داشته باشد، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

سوءهاضمه و سوزش سر معده

بلعیدن دشوار یا دردناک غذا (اختلال در بلع یا دیسفاژی)

درد، فشار یا سوزش در ناحیه گلو یا قفسه سینه

کاهش وزن و کم اشتهایی

سیاه شدن مدفوع به شکل قیر

کم‌خونی

استفراغ

گرفتگی صدا یا سینه

سکسکه مداوم

سرفه مداوم یا مزمن

عفونت ریوی (سینه پهلو یا پنومونی)

بالا رفتن میزان کلسیم در خون

تشخیص سرطان مری

برای تشخیص سرطان مری و میزان گسترش آن، از یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر استفاده می‌شود. البته از این آزمایش‌ها می‌توان برای تشخیص کارآیی و میزان اثربخشی روش‌های درمانی نیز استفاده کرد.

آزمایش‌های عکس‌برداری

آزمایش‌های عکس‌برداری شامل موارد زیر است:

عکس‌برداری اشعه ایکس

اسکن سی‌ تی یا سی ‌ای ‌تی

اسکن ام آر آی

اسکن PET

بیوپسی

بیوپسی یک روش نمونه‌برداری از بافت‌های بدن است که به یکی از روش‌های زیر انجام می‌شود

ازوفاگوسکوپی

سونوگرافی اندوسکوپیک (EUS) یا اندوسکوپی

اندوسکوپی ویدئویی

برونکوسکوپی

لارنگوسکوپی

توراکوسکوپی

درمان سرطان معده

اگر سرطان مری در شما تشخیص داده شد، پزشک متخصص گوارش بهترین روش‌های درمان آن را برای شما شرح خواهد داد. اصولاً روش مورد استفاده برای درمان سرطان مری به عوامل مختلفی از جمله نوع و مرحله پیشرفت سرطان و وضعیت سلامت عمومی شما بستگی دارد. علاوه بر آن، برنامه درمان سرطان مری بر اساس شرایط و نیازهای خاص شما تنظیم می‌شود. برای درمان این سرطان و یا کمک به تسکین علائم آن، معمولاً یک یا چند مورد از درمان‌های زیر به بیمار توصیه می‌شود.

جراحی

جراحی رایج‌ترین روش درمانی برای مواردی از سرطان مری که به گره‌های لنفاوی سرایت نکرده است، می‌باشد. عمل جراحی که در اغلب موارد برای این منظور انجام می‌گیرد، ازوفاگکتومی یا قطعه‌برداری از مری نام دارد و به چند روش مختلف می‌توان آن را انجام داد.

به طور کلی عمل جراحی شامل برداشتن یک یا چند مورد از قسمت‌های زیر می‌باشد:

تمام یا قسمتی از مری

قسمتی از معده

غده‌های لنفاوی که در نزدیکی مری قرار دارند.

برای درمان سرطان مری در مراحل پیشرفته‌تر، ممکن است عمل جراحی همراه با شیمی درمانی یا پرتو درمانی انجام شود.

پرتودرمانی

روش‌های پرتودرمانی برای سرطان مری شامل موارد زیر است:

براکی‌تراپی: در این روش، دانه‌های ریز رادیواکتیو در داخل بدن و در نزدیکی تومور سرطانی قرار داده می‌شود.

رادیوتراپی تطبیقی سه‌بعدی: در این روش چند پرتو رادیواکتیو بر اساس شکل سه بعدی دقیق تومور به آن تابانده می‌شود.

رادیوتراپی با شدت تعدیل شده (IMRT): در این روش نیز پرتوتابی بر اساس شکل خاص تومور سرطانی انجام می‌شود.

پروتون‌درمانی

در روش پروتون‌درمانی، دوز بالایی از پرتوهای پُرانرژی مستقیماً به محل تومور سرطانی تابیده می‌شود و هیچ گونه آسیبی به بافت‌های سالم اطراف وارد نمی‌شود.

شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی یک روش درمان با دارو است که در آن از مواد شیمیایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. از داروهای شیمی درمانی معمولاً در زمان قبل (نئواجوانت) یا بعد (اجوانت) از عمل جراحی در بیماران مبتلا به سرطان مری استفاده می‌شود. همچنین از شیمی‌درمانی می‌توان همراه با پرتودرمانی برای درمان سرطان مری استفاده کرد.

فوتودینامیک تراپی (PDT)

در این روش مواد شیمیایی حساس به لیزر در محل بافت سرطان مری تزریق می‌شود. سپس یک پرتو لیزر به این مواد شیمیایی تابانده می‌شود تا بافت تومور را تخریب کند.

رزکسیون یا برداشت مخاط با آندوسکوپ (EMR)

یک روش جراحی با حداقل تهاجم است که در مواردی که بافت سرطانی، کوچک و محدود به سطح مخاط مری باشد، از آن استفاده می‌شود.

استنت‌گذاری در مری

در این روش، لوله‌های فلزی یا پلاستیکی کوچک و ارتجاع‌پذیری با استفاده از آندوسکوپ بر روی تومور سرطانی در داخل مری قرار داده می‌شود.

الکتروکوگولیشن

در این روش از جریان برق برای سوزاندن تومور سرطانی استفاده می‌شود.

درمان‌های هدفمند

درمان‌های هدفمند، روش‌های جدید و نوآورانه‌ای است که در آن از داروهای جدیدی برای متوقف کردن رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این داروها در روند تولید پروتئین‌ها و گیرنده‌های خاصی که برای رشد سلول‌های سرطانی ضروری هستند و یا رگ‌های خونی که مواد مورد نیاز این سلول‌ها را به آنها می‌رسانند، اختلال ایجاد می‌کنند.

منبع: govaresh-zanan.ir