خواص گیاه سورنجان یا گل حسرت

سورنجان( گل حسرت) گیاهی با گلهايى سفيد، زرد و سرخ, سورنجان (Colchicum) در كوهستان و صحرا پيش از باريدن باران مى‏رويد و برگش مماس با زمين مى‏باشد. دسقوريدوس گفته كه گل آن در آخر پائيز مى‏رويد.

سورنجان یا گل حسرت

سورنجان گياهى است علفى و پايا از تيره سوسنى‏ها، از دسته سورنجان‏ها كه در غالب مآخذ به نام سورنجان ضبط شده. سورنجان داراى پياز بزرگ و گوشت‏دار و محفوظ در پوششهاى نازك و ريشه افشان است.
سورنجان در مزارع مرطوب اروپا و بريتانيا مى‏رويد. در ماههاى تير و مرداد دانه‏ها از كپسولهاى رسيده جمع آورى مى‏شود. ساقه زير زمينى سورنجان را در پاييز يا بهار كنده و در سايه‏ها يا آفتاب مى‏خشكانند.

ترکیبات و اثر سورنجان

تمام قسمتهاى سورنجان حاوى چند آلكالوئيد سمى است كه مهمترين آنها كلشي سين است. اين دارو با مقادير كم نقرس را تسكين مى‏دهد ولى با مقادير زياد، اسهال ايجاد مى‏كند و با مقادير خيلى بيشتر ممكن است سبب مرگ شود. براى گاو نيز سمّى است.
پياز سورنجان، داراى موسيلاژ، آميدون، قند، تانن و به مقدار كم از نوعى رزين و ماده‏اى سمى به نام كولشى‏سين است. دانه سورنجان داراى اسيد كاليك، روغن قند و كولشى‏سين است.

درمان نقرس و آرتروز با سورنجان یا همان گل حسرت

سورنجان داراى اثر ضد نقرس است، به‏طورى كه از اين نظر بايد سورنجان را داروى‏ اختصاصى نقرس حاد ذكر كرد. در دوران درمان نقرس با سورنجان همواره بايد به اين نكته توجه داشت كه به مجرد از بين رفتن درد و عوارض نقرس مصرف سورنجان قطع و مجددا هنگام بروز عوارض تجديد گردد.

فرآورده‏هاى سورنجان ضمن رفع عوارض نقرس، اثر شديد بر روى معده و روده دارد.

كولشى سين چون از راه كليه به تأنّى دفع مى‏شود. از اين نظر نبايد براى مبتلايان به ناراحتيهاى كليه تجويز مى‏گردد.

مقدار مصرف سورنجان جهت درمان نقرس و آرتروز

مصرف تنطور سورنجان بدين طريق است كه ابتدا 30 تا 40 قطره و در روزهاى بعد 10 تا 15 قطره زيادتر آن را به كار مى‏برند و اين عمل را تا موقعى ادامه مى‏دهند كه بيش از 3 تا 4 بار حس احتياج به دفع در روز پيدا شود.
عصاره هيدروالكلى دانه سورنجان كه هر 1/ 0 گرم آن در 24 ساعت به صورت حب مصرف مى‏شود.
حد اكثر مصرف آن 05/ 0 در هر دفعه و 2/ 0 گرم در 24 ساعت است.
كولشى سين را نيز به‏عنوان ضد نقرس به كار مى‏برند ولى چون سمّيت زياد دارد، خطرناك است كولشى سين در مصارف داخلى به مقدار 21 تا يك ميلى‏گرم در يك دفعه و 002/ 0 گرم در 24 ساعت به كار مى‏رود.

1- نسخه جهت درمان رماتيسم و نقرس با سورنجان

تنطور دانه سورنجان 25 گرم.
تنطور برگ آكونيت 12 گرم.
تنطور ديژيتال 5 گرم.
شراب سفيد به مقدار 1000 گرم.
پس از صاف كردن، به مقدار 8 تا 30 گرم هنگام صبح مصرف شود.

2- نسخه جهت درمان رماتيسم با سورنجان

سولفات كينين 15/ 0 گرم.
عصاره ديژيتال 02/ 0 گرم.
گرد دانه سورنجان 05/ 0 گرم.
براى يك حب و به مقدار 2 تا 3 حب در روز. اين گياه در ايران نمى‏رويد.
سورنجان لغتى يونانى است، نيز به يونانى فلفيخ، اقتمارون، قبارون و بلبوسا، به عربى قلب الأرض و برگ آن را به سريانى قلباحمصالبنا، به شيرازى حقرير و سورنگان، به انگليسى كالچيكم روت و به هندى بربرى و جنگلى سنگهاره مى‏گويند.
پوست آن مايل به سرخى و باطنش سفيد، نرم و شيرين پر از رطوبت است.

خوراك تازه آن به مقدار زياد باعث خناق مى‏شود و كشنده است

سورنجان داراى سه نوع مى‏باشد: يكى سفيد و شيرين، دومى مايل به تيرگى و سرخ، سومى مايل به سياهى و تلخ و مورد استفاده داخلى فقط نوع سفيد و شيرين مى‏باشد و دو نوع ديگر به‏طور ماليدنى مورد استفاده قرار مى‏گيرد.
نيروى سورنجان تا سه سال باقى مى‏ماند و به قول شيخ گرم و خشك در دوم تا سوم و گويند.
گرم در اول و خشك در دوم و بعضى سرد نوشته‏اند، نوع زرد و سفيد زخمهاى كهنه و مرطوب را خشك گرداند استعمال زياد آن ورمها را سخت و عضله‏ها را مثل سنگ مى‏كند و باعث تشنج مى‏شود.
سورنجان نافع كليه دردهاى مفاصل، مخصوصا موقع ريزش مواد به مفاصل‏ مى‏باشد. دستور: خوراك يك درم تا يك مثقال با شكر و ماليدن آن از خارج بر محل درد.

نکته: بهترین روش درمان نقرس, روماتیسم و آرتروز با سورنجان استفاده از عصاره آن و بصورت ضماد است

دستور ماليدن سورنجان: مخلوط نيم درم سورنجان سفيد با سركه بر محل درد ماليده شود.
خوراك سورنجان با فلفل و زيره نافع سستى بدن و اخراج كننده بلغم و اخلاط غليظ از جاهاى تنگ و گود در عمق بدن و قاتل كرم و كرم كدو مى‏باشد. معده را ضعيف مى‏كند و بايد با ادويه مقوى معده مثل زنجبيل و فلفل و پونه و زيره مصرف شود.
خوراك نيم درم آن با شير تازه‏اى كه با فانيد يا عسل شيرين شده باشد، سه روز پى در پى، محرّك قوه باه و زياد كننده منى مى‏باشد. حمول ساييده آن با روغن كهنه بز يا ميش نافع بواسير داخلى و درد مقعد است
ضماد سورنجان با گلاب نافع نقرس و درد آن مى‏باشد.
خوراك آن با صبر، نافع سياتيك، يرقان، درد طحال و نقرس است.
مضر معده است و مصلحش كتيرا، فانيد، شكر، قند و زعفران است. بدل آن بوزن سورنجان تربد، ثلث وزن آن افتيمون و عشر وزن آن خربق سفيد مى‏باشد.
اشتها را از بين مى‏برد و مصلحش مرباى آمله است.
چنانچه كسى سورنجان نوع سياه و سرخ سمى را خورده باشد با شير گاو، و قى كند تا دفع ضرر بشود.
بوييدن گل سورنجان باز كننده موى رگهاى بسته شده در مغز و محلل باد و نافع سر درد از سردى مى‏باشد در علاج درد مفاصل، بدلش به وزن آن برگ حنا و نيم وزنش مقل كبود مى‏باشد.
سورنجان در درجه دوم سرد و خشك است، رنگ صورت را شفاف مى‏كند و همراه با زنجبيل و زيره نافع درد و مرض نقرس مى‏باشد. استعمال زياد سورنجان بر ورم، آن را سخت و غليظ كرده و باعث تشنج مى‏شود.
سورنجان سفيد همراه با پونه، زيره و زنجبيل نافع نقرس مى‏باشد.

منبع: بوعلی باب سلامتی