خواص دارویی گیاه پنیرباد (ویتانیا)
«پنیرباد» از گیاهان دارویی جنوب سیستان و بلوچستان به شمار می رود که بهره برداری صنعتی از آن برای درمان برخی بیماری ها از جمله سرطان نیازمند سرمایه گذاری است.
بومیان از این گیاه که در منطقه بلوچستان می روید، از دیرباز برای درست کردن پنیر بهره می گرفتند، اما اکنون محققان دریافته اند که این گیان خواص دارویی نیز دارد و حتی در درمان سرطان نیز موثر است.
این بوته جزو پوشش گیاهی شهرستان های سراوان، ایرانشهر، سرباز، سیب و سوران، زابلی، ایرندگان، گوهرکوه و چاه احمد، حاشیه تفتان، کوه های پنج انگشت، سیاه بند و بیرک و نیز حوالی زاهدان به شمار می رود و در دشت و دامنه کوه به وفور می روید.
این بوته جنگلی در تمام فصول سال سبز است و در اوایل تابستان میوه آن به ثمر می رسد؛ در برخی کتاب ها از این گیاه به نام «ویتانیا» نیز یاد شده است.
«پنیرباد» دارای برگ های گوشتی و سبز رنگ است که از خاک در برابر توفان نیز محافظت می کند.
شاخه های این گیاه منشعب و سفید رنگ، برگ های آن چرمی، سخت و نیزه ای است و میوه های کروی و زرد رنگی دارد.
این گیاه، بومی مناطق جنوب شرق کشور بویژه منطقه بلوچستان است که از دیرباز بومیان منطقه از میوه و بذر آن به عنوان «مایه پنیر» برای درست کردن پنیر محلی بهره می برده اند.
بومیان پس از خشک شدن بذر یا میوه این گیاه، آن را می کوبیدند و از پودر به دست آمده به سبب داشتن خاصیت انعقاد شیر به عنوان مایه پنیر استفاده می کنند.
بذر و برگ پنیرباد خاصیت ضدسرطانی نیز دارد و به همین منظور اکنون یک گروه تحقیقاتی یک شرکت خصوصی در اصفهان برای مطالعه روی این گیاه، فرآوری و بهره گیری از خاصیت دارویی آن اظهار تمایل کرده است.
تاکنون از این گیاه در داخل استان استفاده صنعتی نشده و بهره گیری از آن تنها جنبه عمومی دارد اما سالانه می توان در اوایل فصل تابستان نزدیک 200 تن پنیرباد از منطقه بلوچستان برداشت کرد.
اداره کل منابع طبیعی می تواند با بهره گیری از سرمایه گذاری بخش خصوصی برای استفاده مطلوب از این گیاه اقداماتی را در این زمینه انجام دهد.
اکنون فعالیت تحقیقاتی برای کاشت و تکثیر گیاه بومی پنیر باد در آزمایشگاه کشت بافت گیاهی زیر نظر گروه زیست شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان در حال انجام است و به دلیل خواص بالای پنیرباد تحقیقات در زمینه خواص مفید این گیاه همچنان در مرکز تحقیقات گیاهان دارویی و تزیینی دانشگاه سیستان و بلوچستان ادامه دارد.
با توجه به این که در ایران از مایه پنیر حیوانی استفاده می شود که حجم عمده آن از مواد وارداتی است، می توان با تولید انبوه این گیاه را جایگزین مایه پنیر حیوانی کرد.
مسوول مرکز تحقیقات گیاهان دارویی و تزیینی دانشگاه سیستان و بلوچستان در این باره به ایرنا گفت: از سال 1388 تحقیقات در زمینه کاربردهای مختلف این گیاه در این مرکز آغاز شد که بعد از چندین سال تحقیقات گسترده چندین خاصیت موثر ضد سرطانی این گیاه و همچنین خواص تهیه مایه پنیر این گیاه شناسایی شد.
دکتر جعفر ولی زاده افزود: دانشگاه سیستان و بلوچستان در تلاش است بعد از تامین اعتبار و انجام کارهای تحقیقاتی، برخی ترکیبات ضد سرطانی این گیاه را به عنوان دارو عرضه و روانه بازار دارویی کند.
مدیر کل منابع طبیعی سیستان و بلوچستان نیز به ایرنا گفت: تحقیقات در زمینه خواص گیاهان دارویی همچون پنیر باد بر عهده مراکز تحقیقات استان است که در این راستا دو مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در شمال استان و ایرانشهر وجود دارد.
«محمد نبی یاری» با بیان این که منابع طبیعی سیستان و بلوچستان در زمینه سرمایه گذاری این گونه گیاهی تاکنون درخواستی نداشته است، افزود: این اداره برای سرمایه گذاری مردم استان و دیگر علاقه مندان سرمایه گذاری در این زمینه آمادگی کامل دارد.
وی ادامه داد: اداره کل منابع طبیعی سیستان و بلوچستان در صورت درخواست سرمایه گذاران این بخش شرایط لازم را برای این امر برای آنان فراهم خواهد کرد.
نقاط مختلف سیستان و بلوچستان بویژه شهرستان خاش، سرشار از انواع گیاهان دارویی است که بهره برداری مطلوب از آنها می تواند موجب درآمدزایی و رونق اقتصادی منطقه و اشتغالزایی برای بومیان شود.
انتظار می رود در آینده نزدیک مردم منطقه شاهد شناسایی و بهره برداری مطلوب از انواع پوشش گیاهی منطقه و سرمایه گذاری مطلوب در این زمینه باشند.
منبع: ایرنا
