معرفی بیماریهای غده فوق کلیوی(آدرنال)!

غدد فوق کلیوی یا غده های آدرنال (Adrenal) یک جفت غده درون‌ریز هستند که هر کدام بر روی کلیه‌ها قرار دارند و وزن هر غده حدود ۵ گرم است. غدد فوق کلیوی دارای دو بخش قشری و مرکزی می باشند. بخش مرکزی غده فوق کلیوی، هورمون هایی مانند آدرنالین و نورآدرنالین را به جریان خون ترشح می کند. هر غده از دو بخش قشر (Cortex) و مغز یا مدولا (Medulla) تشکیل شده است که هرکدام از این دو بخش هورمون‌های جداگانه‌ای ترشح می کند. قسمت قشری در افراد بالغ از سه لایه تشکیل یافته است. لایه گلومرولوزا که وظیفه ساختن هورمونهای مینراکورتیکوئید را دارد و لایه‌های فاسیکولاتا و رتیکولاریس که هورمونهای گلوکورتیکوئید و آندروژنها را می‌سازند. وجود قسمت قشری برای جاندار حیاتی است. سرطان غده فوق کلیوی جز سرطان های نادر می باشد و خوشبختانه شایع نمی باشد. سرطان غدد فوق کلیوی هم مانند بسیاری از سرطان های دیگر اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان می باشد.

بخش قشری غده آدرنال

اهمیت قشر غده آدرنال از مغز یا مدولای آن بیشتر است، بطوریکه برداشتن این بخش موجب مرگ می‌شود در حالیکه تخریب و یا برداشتن بخش مدولا فقط اختلالاتی را ایجاد می نماید. قشر غده آدرنال هورمون‌هایی با عنوان کورتیکواستروئید را تولید می‌کند. قشر آدرنال به ترتیب از خارج به داخل از سه لایه تشکیل شده است که عبارتند از:

۱- بخش گلومرولا که نسبتاً نازک بوده و ترشح مینرالوکورتیکوئیدها مانند آلدوسترون را بر عهده دارند که در متابولیسم الکترولیتها بویژه سدیم و پتاسیم نقش دارند.

۲- بخش فاسیکولا که ضخامت بیشتری دارد و ترشح گلوکوکورتیکوئیدها مانند کورتیزول و کورتیکوسترون را بر عهده دارد که بر متابولیسم مواد قندی اثر گذاشته و قند خون را زیاد می‌کنند. همچنین بر متابولیسم پروتئین‌ها و چربی‌ها نیز نقش دارند.

۳- بخش رتیکولا که در مجاورت قسمت مرکزی غده آدرنال قرار دارد ترشح آندروژن‌ها را بر عهده دارد که فعالیت آنها شبیه هورمون‌های جنسی می‌باشد.

قسمت مغزی غده آدرنال

قسمت مغزی فوق کلیوی ادامه سیستم اعصاب سمپاتیک است زیرا که انتهاهای رشته‌های عصبی قبل از گانگلیونی از منشا اعصاب اسپلانکنیک تا قسمت مغزی فوق کلیوی ادامه یافته و در آنجا سلولهای کرومافین را که سازنده هورمونهای کاتکولامین (دوپامین ، نوراپی نفرین و اپی نفرین) هستند در بر می‌گیرد. قسمت مغزی فوق کلیوی در حقیقت یک نوع گانگلیون محسوب می‌شود با این تفاوت که فاقد آکسونهای سلولهای عصبی است.

بیماریهای ناشی از مشکلات قسمت مغزی غده آدرنال

بیماری فئوکروموسیتوما در اثر پیدایش تومورهایی در قسمت مغزی فوق کلیوی بروز می‌کند. تشخیص زودرس این بیماری آسان نیست و معمولا زمانی بیماری تشخیص داده می‌شود که ترشح زیاد اپی نفرین و نور اپی نفرین به افزایش شدید فشار خون منجر شده باشد. نسبت ترشح نور اپی نفرین به مراتب بیشتر از ترشح اپی نفرین است.

همچنین در مواردی که تومورهای فئوکروموسیتوما در خارج از غدد فوق کلیوی وجود دارند فقط ترشح نوراپی نفرین افزایش یافته است. با توجه به اینکه نوراپی نفرین نقش اصلی را در سطح عروق خونی و فشار خون به عهده دارد. در صورتی که اپی نفرین بیشتر دارای اثرات متابولیسمی است، افزایش شدید فشار خون در بیماری فئوکروموسیتوما توجیه پذیر می‌گردد.

نارسایی غدد فوق کلیه (آدرنال)

مشغله های کاری به علت شیوه زندگی و لزوم ایجاد تعادل بین کار و مسئولیت های اجتماعی و وظایف منزل می تواند فشار زیادی روی فرد ایجاد کند و غدد معروف به غدد فوق کلیوی که ما را در طول یک زندگی پراسترس همراهی می کند، پس از مدتی دچار فرسودگی می شود.

علایم نارسایی غدد فوق

▪ آلرژی
▪ اضطراب و بدخلقی
▪ آرتروز
▪ میل به غذاهای شور و یا شیرین
▪ افسردگی
▪ گرسنگی مفرط
▪ خستگی مفرط
▪ حساسیت چشم به نور
▪ احساس ناتوانی در کنترل استرس های زندگی
▪ ابتلا به سرماخوردگی، آنفلوآنزا و عفونت های دیگر به طور مکرر
▪ بی خوابی
▪ سندروم روده تحریک پذیر
▪ فشار خون پایین
▪ ضعف شدید
▪ علایم مشابه به یائسگی مانند گرگرفتگی، حالت روحی متغیر
▪ تمرکز ضعیف
▪ سوء هاضمه
▪ سندروم پیش از قاعدگی
▪ افت عملکرد سیستم ایمنی بدن
▪ حساس شدن به سرما
▪ احساس کسالت با وجود استراحت کافی
▪ دوره نقاهت طولانی پس از بیماری.
البته این علائم می تواند، نشانه بیماری دیگری نیز باشد بنابراین بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. از طرفی به یاد داشته باشید که نارسایی غدد فوق کلیوی تمام علائم مذکور را در برندارد.

منبع: drmanshadi.ir