خواص زردک (جزر) از نگاه طب سنتی

زمانی این نوع هویج (جزر) یکی از پر مصرف ترین خوراکی ها نزد ایرانیان بود. ولی متأسفانه امروزه مصرف آن فقط در بعضی شهرها رواج دارد و دیگر بچه های ایرانی که روزی از خوردن آن به عنوان تنقل لذت می بردند توجهی به آن نمی کنند.

زردک یا جزر همان هویج ایرانی است که فصل برداشت آن زمستان است. این ریشه خوراکی کاربردهای وسیعی در طب و سفره ایرانیان داشته است اما مدتی است که تولید و مصرف آن به شدت کاهش یافته و کمتر در میوه فروشی ها دیده می شود.
جزر دارای طبیعت گرم و تر در درجه دوم است. اگرچه برخی آن را در درجه اول گرم و تر دانسته اند. این طور به نظر می رسد هویجی که امروزه به هویج فرنگی مشهور است، نوع “بری جزر” است.
این ماده خوراکی بسیار مقوی و انرژی بخش بوده و پخته آن خوراک خوبی برای کودکان و افرادی است که ضعف دارند.

خواص زردک

زردک علاوه بر اینکه طعم خوشمزه ای دارد و در بیشتر دستورات غذایی از آن استفاده می شود دارای خواص سلامتی بسیاری است که سلامت پوست، چشم، دستگاه گوارش و دندان، بخشی از خواص این سبزی پرخاصیت را تشکیل می دهند.
* دارای نیروی بازکنندگی انسدادهای کبدی است.
* معده را تقویت می کند.
* ملین و آسان کننده عمل دفع است.
* میل جنسی را در هر دو جنس افزایش داده، منی را زیاد می کند و نعوظ آور است.
* در مواردی اگر به جا استفاده شود کمک به دفع سنگ های کلیوی می نماید.
* زردک سرشار از بتاکاروتن است که در بدن تبدیل به ویتامین A می شود و برای سلامت پوست تأثیر فوق العاده ای دارد.
* مصرف زردک باعث افزایش بزاق در دهان شده و مواد معدنی اساسی، ویتامین ها و آنزیم هایی را که موجب هضم بهتر غذا می شوند برای بدن فراهم می کند. مصرف منظم این سبزی پرخاصیت کمک خوبی برای پیشگیری از ابتلا به زخم معده و دیگر اختلالات گوارشی خواهد بود.
* زردک ها سرشار از عناصر قلیایی بوده که با ایجاد تعادل در نسبت اسیدی – قلیایی بدن، موجب احیاء و تصفیه خون می شوند.
* زردک ها منبع خوبی از پتاسیم محسوب شده که می توانند سطح سدیم را در بدن کنترل کرده و در نتیجه به کاهش سطح فشارخون بالا در بدن کمک مؤثری کنند.
* مصرف زردک موجب از بین رفتن میکروب های مضر در دهان شده و احتمال بروز پوسیدگی دندان را کاهش می دهد.
* زردک خام یا رنده شده برای بهبود زخم ها، بریدگی ها و التهابات کاربرد مؤثری دارد.
زردک ها سرشار از عناصر قلیایی بوده که با ایجاد تعادل در نسبت اسیدی – قلیایی بدن، موجب احیاء و تصفیه خون می شوند
* در میان فیتوکمیکال های مفیدی که در زردک موجود است فیتونوترینتی موسوم به فالکارینول وجود دارد که می تواند خطر بروز سرطان روده را کاهش داده و موجب سلامت کلی این بخش از بدن گردد.
* زردک ها سرشار از کارتنوئیدها بوده که می توانند قند خون را تنظیم کنند.
* زردک ها سرشار از فیبر خوراکی هستند که می توانند سطح کلسترول بد (LDL) که بدن نیازی به آن ندارد را کاهش داده و نیز سطح کلسترول خوب (HDL) را که بدن به آن نیاز دارد، افزایش داده و به کاهش لخته های خونی کمک کند و از بیماری های قلبی پیشگیری کند.
* مواد مغذی موجود در زردک می توانند با سم زدایی بدن و سلول سازی جدید، موجب سلامت چشم، پوست، مو، ناخن و غیره شوند.

روش های استفاده از زردک

* از بهترین روش های مصرف آن مربا کردن آن است. مربای جزر با عسل به شدت افزاینده میل جنسی و مقوی احشا و رحم و هاضمه و با ادویه مناسب جهت تقویت کبدهای سرد و خشک کردن رطوبات معده به کار می رود.
* حلوای جزر نیز به تنهایی و یا همراه با ادویه مناسب است؛ مانند مربای آن و لذیذتر از آن است.
* همچنین ترشی جزر به همراه ادویه مناسب جهت از بین بردن بزرگی و ورم طحال بسیار مفید و مقوی معده و کبد سرد است.

دستور تهیه مربای زردک (جزر)

جزر قوه باه (قوای جنسی) را تقویت می کند و یکی از بهترین اشکال مصرف آن برای این منظور مربای آن است:
جزر را ریز کرده، بجوشانید تا کاملاً پخته شود و عسل اضافه کنید و بجوشانید تا با آب زردک بجوشد و به قوام برسد. سپس به ازای هر 500 گرم از آن، ادویه زیر را کوفته و به آن اضافه نمایید.
قرنفل، دارچین، زنجبیل، هل، جوزبوا، زرنباد، کبابه، از هریک 2.5 گرم.
مصرف این مربا (هویج) جهت تصفیه و باز کردن صدا، پاکسازی ریه، منع ریزش نزله، سرفه، ضعف معده و جگر، بدی هضم و ضعف قوای جنسی بسیار مؤثر است.
مربای جزر به غایت مبهی (افزاینده قوای جنسی)، و مقوی احشا و رحم و هاضمه است و در بدن تولید خلط سالم می کند.

نکته

خوردن زردک خام، نفاخ و دیرهضم است و بهتر است پخته باشد تا هضم راحت تری داشته باشد.
منابع:
مرکز تخصصی مشاوره طب سنتی ایران