پمپ انسولین چیست؟

در بعضی از افراد برای کنترل بهتر قند خون از پمپ انسولین استفاده می شود پمپها بهترین و جدیدترین وسیله برای کنترل دیابت هستند. بسیاری از نوجوانانی که موفق به کنترل دیابت خود نمی شوند بعد از شروع پمپ درمانی احساس راحتی بیشتری می کنند . (پمپهای انسولین مزایا و معایبی نیز دارد)

برای استفاده از پمپ باید  فرد آموزشهای لازم  در مورد چگونگی استفاده از آن را یاد بگیرد که این کار نیاز به آگاهی، آموزش و دقت بیشتر دارد. معمولا قبل از شروع کار با پمپ دفترچه و کتاب راهنما همراه با آموزشهای لازم توسط شرکت مربوطه که پمپ از آن خریداری میشود به فرد داد ه میشود. بنابراین در هفته های اول ، تنظیم پمپ و یاد گیری صحیح کار با ان بسیار مهم است.

نحوه ی کار با پمپ انسولین

در پمپ های انسولین تنها از یک نوع انسولین سریع اثر (مانند لیسپرو) استفاده میشود.با تنظیمات انجام شده مقداری از این انسولین برای حفظ قند خون بدن در محدوده نرمال به صورت انسولین پایه در طول شبانه روز به تدریج وارد بدن میشود و مابقی برای مصرف غذا قبل از هر وعده غذایی با توجه به مقدار مصرف مواد کربوهیدرات دار یا در هنگام بالا بودن قند خون تزریق میشود.

تنظیم پمپ انسولین

قبل  از شروع استفاده ازپمپ اطلاعات زیر با کمک پزشک و مربی آموزش دهنده پمپ به دستگاه داده میشود:

انسولین پایه مورد نیاز بدن (basal insulin)

انسولین پایه به منظور نگه داشتن قند خون در سطح مطلوب در طول شبانه روز وقتی غذایی مصرف نمی شود ، مورد نیاز است و میتوان با برنامه ریزی برای پمپ نیاز به انسولین پایه بدن را در روزهای مختلف تنظیم کرد. انسولین پایه یا بازال ۲۴ ساعته توسط پمپ تزریق میشود تا قند خون در طول شب و در بین وعده های غذایی ثابت نگه داشته شود.پمپ میتواند مقادیر مختلفی انسولین پایه را در ساعات مختلف روز تزریق کند ، حتی میتوان با استفاده از تنظیمات پمپ ،انسولین پایه را به ۲۴ قسمت تقسیم کرده تا در هر ساعت مقدار مناسب انسولین به بدن تزریق شود.

قند خون مطلوب برای فرد

حدود مطلوب قند خون مقادیری است که میزان قند خون شما باید باآن مطابق باشد، پزشک در تعیین مقدار آن به شما کمک میکند. (مقادیر مطلوب قند خون در جدول ۸-۱   آورده شده است.)

تعیین نسبتهای کربوهیدراتی یا کربوهیدرات فاکتور( Insulin to carb ratio (ICR

کربوهیدراتها(نشاسته و قندها) موادی هستند که باعث افزایش قند خون میشوند و مصرف آنها به انسولین نیاز دارد ،اما مقدار انسولین لازم برای مواد کربوهیدرات دار در هر فرد متفاوت است بنابراین در تنظیمات پمپ نسبت کربوهیدرات یا کربوهیدرات فاکتور وجود دارد که برای تعیین میزان انسولین لازم برای غذاهای کربوهیدرات دار است این نسبت به دو صورت به دستگاه داده میشود:

الف- بر حسب گرم کربوهیدرات : در صورتیکه فرد برای تعیین مقدار کربوهیدرات غذا از برچسب های غذایی ،کتابهای تهیه غذا و یا جدول کرب فاکتور غذاها(جدول ۸- ۱   ) استفاده کند و کربوهیدرات ماده غذایی را به گرم تعیین کند ،لازم است که برای پمپ نسبت کربوهیدراتی را به گرم تعریف کند ،یعنی ۱ واحد انسولین برای چه مقدار کربوهیدرات  به گرم لازم است .

(مثال : اگرنسبت کربوهیدراتی یا کربوهیدرات فاکتوربرای یک فرد ۱۸ باشد یعنی ۱ واحد انسولین برای ۱۸ گرم کربوهیدرات لازم است )

ب –  برحسب واحد و با استفاده از  فهرست جانشینی : در صورتیکه فرد برای تعیین کربوهیدرات غذا از جداول فهرست جانشینی استفاده کند ،لازم است برای پمپ نسبت کربوهیدراتی را به واحد یا سروینگ تعریف کند ،یعنی ۱ واحد ماده کربوهیدرات دار برای چه تعداد واحد انسولین مورد نیاز است.

(مثال : اگر نسبت کربوهیدراتی ۲ باشد یعنی ۲ واحد انسولین برای ۱ واحد از مواد کربوهیدرات لازم است.)

توجه : این نسبتها برای هر شخص متفاوت است و با انجام آزمایش و تمرین وتکرار بدست می آید

تعیین فاکتور حساسیت انسولینی- insulin-sensitivity factor (ISF)

در پمپ ها این قابلیت وجود دارد که در صورت بالا بودن قند خون به مقدار مناسب انسولین به بدن وارد شود ، برای این منظور لازم است قبلا برای دستگاه فاکتور حساسیت انسولینی تعریف شود. این عدد نشان دهنده آن است که یک واحد انسولین چه میزان  قند خون فرد را کاهش می دهد .این عدد نیز برای هر شخص متفاوت است و با انجام آزمایش، تمرین و تکرار  بدست میاید. (مثال : اگر این عدد ۶۰ باشد یعنی ۱ واحد انسولین ۶۰ میلیگرم در دسی لیتر قند خون را کاهش میدهد.)(۹۲و۹۳)

توجه :لازم است تمامی این تنظیمات توسط پزشک و مربی آموزش دیده پمپ و با توجه به وضعیت هرفرد به طور اختصاصی انجام شود.

اطلاعات داده شده به دستگاه توسط فرد

پس از انجام تنظیمات  وشروع به کار لازم است قبل از هر وعده غذایی اطلاعات زیر به دستگاه  داده شود تا مقدار انسولین لازم برای آن وعده غذایی به بدن تزریق شود مانند:

    -قند خون اندازه گیری شده

    -مقدار کربوهیدرات مصرف شده

شمارش کربوهیدرات در پمپ انسولین

روش محاسبه مقدار کربوهیدرات  در پمپ بستگی به نوع نسبت کربوهیدراتی در تنظیمات پمپ دارد .یعنی اگر نسبت کربوهیدراتی برحسب گرم باشد  از روش شمارش کربوهیدرات به گرم استفاده می شود و اگر بر حسب واحد باشد از فهرست جانشینی  استفاده می شود. در هر صورت میتوان با انتخاب یکی از دو روش زیر عمل نمود:

۱-   شمارش  کربوهیدرات به گرم

روش محاسبه کربوهیدرات به گرم با استفاده از وزن موادغذایی دقیق تر از روش استفاده از جدول فهرست جانشینی است  و اخیرا مورد استفاده قرار می گیرد .در این روش  مقدار کربوهیدرات مصرفی به گرم محاسبه و به دستگاه داده میشود و با استفاده از تنظیمات قبل ، دستگاه مقدار انسولین لازم را به بدن وارد میکند .برای تعیین کربوهیدرات به گرم از ۲ روش زیر میتوان استفاده کرد:
الف –  شمارش کربوهیدرات با استفاده ازجدول کرب فاکتور غذاها  : کرب فاکتور یک ماده غذایی عبارت است از مقدار کربوهیدرات در ۱ گرم از آن ماده غذایی. برای بدست آوردن کربوهیدرات غذاها میتوان از جدول کرب فاکتور استفاده کرد(جدول ۸- ۱  ) در این جدول برای هر ماده غذایی عددی به نام کرب فاکتورتعریف شده است که با استفاده از آن میتوان مقدار کربوهیدرات ماده غذایی را به دست آورد. به این منظور لازم است با استفاده از ترازو ابتدا ماده غذایی وزن شودو سپس در مقدار کرب فاکتور ضرب شود تا مقدار کربوهیدرات آن به گرم تعیین شود.(۹۴)
ب – شمارش کربوهیدرات با استفاده از برچسب ماده غذایی : اغلب در کتابهای آموزشی و گاهی روی برچسب مواد بسته بندی شده ،کربوهیدرات غذاها به گرم نوشته شده است.در صورتیکه فرد بخواهد از آنها استفاده کند لازم است با در نظر گرفتن وزن ماده غذایی مقدار کربوهیدرات را تعیین کند. (توضیح بیشتر در مورد برچسب غذایی در پایان فصل داده شده است.)

۲-    شمارش کربوهیدرات به واحد

با این روش میتوان با استفاده از جداول فهرست جانشینی تعداد واحد کربوهیدرات مصرفی را محاسبه و به دستگاه وارد نمود.

منبع: drmanshadi.ir