نقش و اثرات ویتامین D برای بدن

ویتامین D از 500 میلیون سال پیش در زمین وجود داشته است و اولین بار طی فتوسنتز فیتوپلانکتون های اقیانوس ها به هنگام قرار گیری در معرض آفتاب، ساخته شد.

پیش سازهای ویتامین D در دوبافت حیوانی و گیاهی وجود دارند، اما برای تبدیل شدن به پیش ویتامین نیاز به تابش اشعه ماوراء بنفش و تبدیل شدن به شکل فعال ویتامین D در کلیه دارند.

شکل حیوانی پیش ساز ویتامین D در لایه اپی درم پوست یافت می شود، جایی که اشعه ماوراء بنفش به طور موثری آن را به پیش ویتامین D3 تبدیل می کند، پیش ساز این ویتامین هم با منبع گیاهی در روده هضم و جذب می شود، سپس شکل فعال این ویتامین در کلیه تولید می شود و در ارگان های هدف از قبیل روده و استخوان عمل می کند و برای ذخیره شدن به کبد، پوست، مغز، استخوان ها و دیگر بافت های چرب برده می شود.

منابع ویتامین D

• نور آفتاب ( منبع عمده تامین ویتامین د)
• منابع حیوانی: روغن کبد ماهی( بهترین منبع خوراکی)، ماهی های چرب مانند ماهی سالمون، کره و زرده تخم مرغ، شیر و جگر
• منابع گیاهی: سبزیهای با برگهای سبز تیره، قارچ

نقش ویتامین D

• امروزه روشن شده است که ویتامین D علاوه بر نقش خود، نقش های متعددی را در متابولیسم کلسیم ایفا می کند و درسلامت دندانها و استخوان ها موثر است.
• ویتامین D در بهبود سیستم ایمنی موثر است و خطر ابتلا به بیماری ام اس و  ابتلا به سرطان سینه را کاهش می دهد.
• ویتامین D در تولید مثل و بارداری موثر است.
• ویتامین D در ترشح انسولین نقش دارد و درمقابله بادیابت نیز موثر است. همچنین کمبود ویتامین D باعث مقاومت نسبت به انسولین شده که نتیجه آنپرخوری و اضافه وزن است.

• ویتامین D اساسا باعث چربی سوزی درناحیه شکم می شود. توضیح این عملکرد این است که ویتامین D درکنار کلسیم تولید کورتیزول را کاهش می دهند؛ کورتیزول هورمون استرس است که باعث تجمع چربی در شکم می شود.
• ویتامینD به شما کمک می کند تا در سراسر بدن چربی بسوزانید ولی این ماده در کاهش مقدار چربی های شکم از بقیه مناطق موثرتر است.
• در موردفشارخون ویتامین D می تواند باعث کاهش آن بیماری شود.
• ثابت شده است مصرف مکمل ویتامین D باعث کاهش علائم افسردگی می شود.

علل کمبود ویتامین D

در معرض نور خورشید قرار نگرفتن ( برای ساختن ویتامین دی لازم است سطح پوست در معرض مستقیم نور خورشید بدون واسطه ی شیشه و ضد آفتاب قرار گیرد.)

افراد در معرض کمبود ویتامین D

• سالمندان

–  جذب کلسيم و ويتامين D بدن با افزايش سن كاهش مي يابد بنابراين با افزايش سن نياز بدن به مصرف منابع غني كلسيم (مانند شير و لبنيات) و ويتامين D افزايش مي يابد. از طرف ديگر ميزان توليد ويتامين D در پوست از طريق نور آفتاب كاهش مي يابد، افراد مسن کمتر قادر به افزایش قدرت جذب کلسیم هستند که دلیل احتمالی آن نقص کلیه در متابولیسم ویتامین د می باشد.

• افراد با پوست تیره

–  رنگدانه ملانین در پوست شما به منزله یک ضدآفتاب طبیعی عمل کرده و جلوی اثرات مخرب اشعه ماوراء بنفش را می گیرد. هرچه پوست شما تیره تر باشد مقدار این SPF طبیعی بیشتر بوده و پوست برای ساختن ویتامین D کار دشوارتری را پیش رو خواهد داشت.

• ساکنان شهرهای با هوای آلوده

• استفاده از کرم ضد آفتاب

• افرادی که دچار کمبود آنزیم های پانکراس، بیماری کرون، فیبروز، کیستیک، بیماری سلیاک، بیماری کبدی و برداشتن قسمتی از روده یا معده هستند.

• کودکان و نوجوانانی که در معرض تابش نور خورشید قرار نگرفته و از خوردن روزی دو فنجان شیر اجتناب می کنند.کسانی که به شیر آلرژی دارند و به هر دلیلی شیر مصرف نمی کنند .
• افرادی که نسبت به قرار گیری در معرض تابش نور خورشید محدودیت دارند مانند افرادی که در تمام روز درمحیط سر بسته کار می کنند یا افرادی که شب کارند.

مقابله با کمبود ویتامین D

رژیم غذایی انسان حاوی مقادیر ناچیز این ویتامین است و منبع عمده آن برای بزرگسالان، قرارگیری در معرض آفتاب است.
به دلیل مشکلات شهرنشینی و هوای آلوده و خطرات سرطان زایی نور آفتاب، مکمل یاری یا غنی سازی غذاها با ویتامین D اهمیت یافته است.

• از راههای مقابله با کمبود این، ویتامین مصرف مکمل ویتامین D بصورت روزانه و یا استفاده از مکمل ها با دوز بالا بصورت ماهیانه است.
• مراکز بهداشت به افراد بالای 30 سال ماهیانه یک عدد قرص ویتامین D حاوی 50 هزار واحد ویتامین، ماهی یکبار به صورت رایگان ارائه می کنند.
• برای دانش آموزان دختر و پسر یک عدد قرص ژله ای حاوی 50 هزار واحد ویتامین D ماهی یکبار و به مدت 9 ماه در سال تحصیلی توصیه می شود.

آیا کمبود ویتامین D دارید؟

کمبود ویتامین D3 باعث ضعف و خستگی، درد مفاصل، عفونت های مکرر، بیماریهای قلبی عروقی، کاهش سیستم ایمنی بدن و افزایش خطر ابتلا به سرطان، دیابت، کاهش تراکم استخوان، کاهش کلسیم و فسفر خون، بیماری خود ایمنی و بیماری های مربوط به اعصاب و روان می شود.

اگر هر یک از علایمی که برشمردیم در مورد شما صدق می کند ممکن است دچار کمبود ویتامین D باشید.

برای اطمینان از پزشک خود بخواهید در یک آزمایش مقدار ویتامینD را درخواست کند. این مقدار باید در هر میلی لیتر بیشتر از ۴۰ نانوگرم باشد.

بیماریهای شایع در اثر کمبود ویتامین D

1-راشیتیسم