همه چیز درباره پیوند کبد
پیوند کبد یا به انگلیسی Liver Transplantation یک رویه جراحی است برای برداشتن کبد بیمار و جایگزین کردن آن با کبد سالم یک اهداکننده است . در بیشتر عمل‌های پیوند کبد ٬ از کبد اهداکنندگان فوت‌شده استفاده میشود، اگرچه اهداکننده زنده نیز می‌تواند کبد اهدا کند.
در این مقاله از راستینه قصد داریم تا تمامی مسائل مربوط به پیوند کبد را بررسی کنیم .
پیوند کبد : اهدا کنندگان کبد ٬ لیست انتظار ٬ عمل جراحی پیوند کبد و …
تعداد افرادی که منتظر پیوند کبد هستند بسیار بیشتر از کبدهای موجود است، بنابراین پیوند کبد برای افرادی رزرو میشود که شدیداً بیمار هستند. پیوند کبد برای برخی افراد بلافاصله انجام میشود، درحالی‌‌که دیگران چندین ماه منتظر پیوند کبد می‌مانند.
کبد بزرگ‌ترین عضو داخلی بدن است، که در بزرگسالان حدود ۱۵۰۰ گرم وزن دارد. کبد در زیر دیافراگم در سمت راست شکم قرار دارد.
کبد اعمال بسیار پیچیده‌ای در بدن انجام میدهد که در ادامه این مقاله به آنها می پردازیم.
کبد چه کار هایی در بدن انجام میدهد ؟
بیشتر پروتئین مورد نیاز بدن را می‌سازد.
مواد مغذی از غذا را می‌سوزاند یا می‌شکند تا در هنگام نیاز تولید انرژی کند.
با ذخیره ویتامین‌ها، مواد معدنی، و شکر، از کمبود مواذ غذایی در بدن جلوگیری می‌کنند.
صفرا می‌سازد، که ترکیبی است که برای هضم چربی و جذب ویتامین E ٬ ویتامین D ٬ویتامین A و ویتامین K ضروری است .
بیشتر مواد تنظیم‌کننده انعقاد خون را تولید می‌کند.
با از بین بردن باکتری‌های خون، به بدن در مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند.
عوارض جانبی بالقوه خطرناک برخی داروهای خاص را از بین می‌برد.
چه زمانی پیوند کبد مورد نیاز است؟
پیوند کبد هنگامی مطرح میشود که کبد دیگر عملکرد خوبی نداشته باشد یا اصطلاحا به ناتوانی برسد. ناتوانی کبد می‌تواند به‌طور ناگهانی (ناتوانی حاد کبد) برای مثال درنتیجه یک عفونت یا عوارض داروهای خاص، رخ دهد. ناتوانی کبد می‌تواند نتیجه نهایی یک مشکل بلندمدت نیز باشد. شرایط زیر ممکن است سبب ناتوانی مزمن کبد شود:
در چه شرایطی کبد دچار ناتوانی مزمن می شود ؟
هپاتیت مزمن با سیروز
سیروز صفراوی اولیه (یک عارضه نادر که در آن سیستم ایمنی به‌طور نامناسبی به مجاری صفراوی حمله کرده و آنها را نابود می‌کند)
کلانژیت اسکلروزان (آسیب‌دیدگی و تنگ شدن مجاری صفراوی درون و بیرون کبد، که سبب انباشتگی صفرا در کبد میشود)
آترزی صفراوی (یک بیماری کبدی نادر که در نوزادان رخ میدهد)
مصرف الکل
بیماری ویلسون (یک بیماری ارثی نادر با سطوح غیرمعمولی از مس در سراسر بدن، شامل کبد)
هموکروماتوز (یک بیماری معمول ارثی که در آن بدن ٬ آهن بیش از حدی دارد)
کمبود آنتی تریپسین آلفا-1 (افزایش غیرعادی پروتئین آنتی‌تریپسین آلفا-1 در کبد، که به سیروز منجر میشود )
کاندیداهای پیوند کبد چگونه انتخاب می‌شوند؟
متخصصانی از حوزه‌های مختلف باید تشخیص دهند که آیا پیوند کبد مناسب است یا خیر. بسیاری از مراکز پزشکی تیمی از این متخصصان را تشکیل می‌دهند تا کاندیداهای پیوند کبد را ارزیابی (بررسی تاریخچه پزشکی، انجام آزمایشات) و انتخاب کنند.
تیم انتخاب کاندید پیوند کبد شامل چه متخصصانی می باشد ؟
متخصص کبد (هپاتولوژیست)
جراحان پیوند
هماهنگ‌کننده پیوند، معمولاً یک پرستار ثبت‌شده که در مراقبت از بیماران پیوند کبد تخصص دارد (این فرد اصلی‌ترین واسطه ارتباط بیمار با تیم پیوند خواهد بود)
مددکار اجتماعی برای بحث درباره شبکه حمایتی بیمار متشکل از خانواده و دوستان، تاریخچه اشتغال، و نیازهای مالی
روانشناس برای کمک به بیمار درخصوص مواجهه با مسائلی مانند اضطراب و افسردگی ، که ممکن است همراه پیوند کبد باشند.
متخصص بیهوشی برای بحث درخصوص خطرات بالقوه بیهوشی
متخصص وابستگی به مواد شیمیایی برای کمک به کسانی که تاریخچه اعتیاد به الکل یا مواد مخدر دارند.
مشاور مالی برای عمل به‌عنوان یک رابط میان بیمار و شرکت بیمه وی.
پیش از پیوند کبد چه آزمایشاتی ضروری است؟
بیمار باید همه سوابق پزشک پیشین، عکس‌ها، اسلایدهای بیوپسی کبد، و سابقه داروهای مصرف‌شده پیش از ارزیابی برای پیوند کبد را همراه داشته باشد.
برای تکمیل و به‌روزرسانی آزمایشات پیشین، برخی یا همه بررسی‌های زیر عموماً طی ارزیابی انجام میشود:
توموگرافی کامپیوتری، که از اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای خلق تصاویری از کبد، نشان دادن اندازه و شکل آن استفاده میشود.
سونوگرافی داپلر برای تشخیص اینکه آیا عروق خونی ورودی به و خروجی از کبد باز هستند یا بسته
اکوکاردیوگرام برای کمک به بررسی قلب
بررسی عملکرد ریوی برای تشخیص توانایی ریه‌ها در مبادله اکسیژن و دی‌اکسید کربن
آزمایشات خون برای تشخیص گروه خونی، توانایی انعقاد خون، شرایط بیوشیمیایی خون و مقیاس عملکرد کبد. آزمایش ایدز و غربالگری هپاتیت نیز الزامی است.
اگر مشکلات خاصی شناسایی شود، ممکن است آزمایشات دیگری نیز انجام شود.
لیست انتظار برای پیوند کبد چیست ؟
اگر بیمار به یک کاندیدای فعال برای پیوند کبد تبدیل شود، نام وی در فهرست انتظار قرار خواهد گرفت. بیماران براساس گروه خون، سایز بدن، و شرایط پزشکی (میزان بیماری) فهرست می‌شوند. هر بیمار برمبنای سه آزمایش ساده خون (کراتینین، بیلی‌روبین، و INR) امتیاز اولویت می‌گیرد. این امتیاز با عنوان امتیاز MELD (الگوی مرحله نهایی بیماری کبد) در بزرگسالان و PELD (مرحله نهایی بیماری کبد در خردسالان) در کودکان نامیده میشود.
بیمارانی که بالاترین امتیاز را دارند، در اولویت پیوند قرار می‌گیرند. با تشدید بیماری آنان، امتیازشان بالا رفته و اولویت آنان برای پیوند افزایش می‌یابد و این امکان فراهم میشود که برای بدحال‌ترین بیماران اول پیوند بگیرد. گروه کوچکی از بیماران که شدیداً از بیماری حاد کبد رنج می‌برند، بالاترین اولویت را در فهرست انتظار دارند.
ممکن نیست که پیش‌بینی کرد یک بیمار تا چه مدت در لیست انتظار خواهد ماند تا کبدی مهیا شود. هماهنگ‌کننده پیوند همواره برای بحث درباره مکان بیمار در فهرست انتظار آماده است.
کبدی که در پیوند به‌کار می‌رود از کجا می‌آید؟
دو نوع گزینه برای پیوند کبد وجود دارد:
پیوند از اهداکننده زنده
پیوند از اهداکننده فوت‌شده
اهداکننده زنده:
پیوند کبد از اهداکننده زنده گزینه‌ای است برای برخی بیماران که در مرحله نهایی بیماری کبد قرار دارند. این مسئله مستلزم برداشتن بخشی از کبد از یک اهداکننده زنده سالم و انتقال آن به بدن گیرنده است. بخش‌های کبد اهداکننده و گیرنده طی چند هفته به اندازه طبیعی می‌رسند.
اهداکننده، که می‌تواند یکی از بستگان خونی، همسر، یا دوست باشد، مورد ارزیابی‌های گسترده پزشکی و روانشناسی قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که خطر در کمترین سطح ممکن قرار دارد. گروه خونی و سایز بدن فاکتورهای مهمی در تعیین اهداکننده مناسب هستند.
گیرنده‌های کبد از اهداکننده زنده باید در فهرست انتظار پیوند فعال باشند. سلامتی آنان نیز باید ثبات کافی داشته باشد تا بتوان پیوند را با درصد بالایی از موفقیت انجام داد.
اهداکننده فوت‌شده:
در پیوند از اهداکننده فوت‌شده، اهداکننده ممکن است قربانی یک تصادف یا جراحت مغزی باشد. قلب اهداکننده هنوز می‌تپد، اما عملکرد مغز متوقف شده است. چنین فردی قانوناً مرده تلقی میشود، زیرا فعالیت مغز او به‌طور دائمی و بدون بازگشت متوقف شده است. در این نقطه، اهداکننده معمولاً در بخش مراقبت‌های ویژه قرار می‌گیرد.
تست اهداکنندگان کبد
بیمارستان‌ها همه اهداکنندگان بالقوه کبد را برای شواهدی مبنی بر بیماری کبد، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، سرطان، یا عفونت ارزیابی می‌کنند. اهداکنندگان برای هپاتیت، ایدز، و دیگر عفونت‌ها نیز آزمایش می‌شوند. اگر این تست مشکلی را با کبد نشان ندهد، اهداکنندگان و گیرندگان براساس گروه خون و سایز بدن با هم سازگار می‌شوند. سن، نژاد، و جنسیت مهم نیستند.
تیم پیوند، در یک ارزیابی پیش از پیوند، گزینه‌های موجود را با بیمار درمیان می‌گذارد، یا بیمار می‌تواند برایاطلاعات بیشتر با تیم پیوند تماس بگیرد.
هنگامی‌که اهداکننده و گیرنده با یکدیگر منطبق شدند، چه اتفاقی می‌افتد؟
هنگامی‌که یک کبد پیدا شد، هماهنگ‌کننده پیوند با بیمار تماس می‌گیرد. بیمار پس از اینکه به بیمارستان فراخوانده شد، نباید چیزی بخورد یا بیاشامد. هماهنگ‌کننده پیوند راهنمایی‌های لازم را به بیمار می‌کند. هنگامی‌که بیمار به بیمارستان رسید، آزمایشات خون، نوار قلب و عکس از قفسه سینه پیش از عمل جراحی انجام می‌شوند. بیمار می‌تواند با متخصص بیهوشی و یک رزیدنت جراحی نیز ملاقات کند. اگر کبد اهداکننده قابل قبول باشد، عمل جراحی انجام خواهد شد. اگر نه، بیمار به خانه برمی‌گردد و باز هم انتظار می‌کشد.
منبع: سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه
